Akti Evropian për Lirinë e Medias ka nevojë për një fokus ballkanik – BE-ja duhet të sigurojë që ligji i ri i medias të ketë një ndikim pozitiv

Për shumë vite, fokusi i organizatave joqeveritare që luftonin për lirinë e medias, të drejtat e njeriut dhe sundimin e ligjit ishte larg Evropës. Për aktivistët dhe donatorët, Evropa, krahasuar me shtetet autoritare në kontinente të tjera, ishte një vend ku liria e medias merrej si e mirëqenë.

Shtatë nga 10 vendet kryesore në indeksin e lirisë së medias të Reporterëve pa Kufij janë vendet evropiane. E megjithatë, në vitet e fundit, ishte në Evropë që ne dëshmuam një erozion të rëndë të ekosistemit mediatik.

Në Poloni, Hungari, Greqi dhe Bullgari, të cilat për disa vite radhazi ranë në fund të vendeve të BE-së në Indeksin e Reporterëve pa Kufij, mjedisi mediatik kërcënohet seriozisht dhe në Sllovaki dhe Maltë, gazetarët u vranë për shkak të punës së tyre. Sinjali për institucionet evropiane ishte më se i dukshëm.

“Media është thelbësore për funksionimin e shoqërive dhe ekonomive tona demokratike”, thotë drafti i Aktit Evropian për Lirinë e Medias të Komisionit Evropian, i paraqitur më 16 shtator.

Draft dokumenti përcakton synime specifike: të harmonizojë kornizat legjislative kombëtare, të mbrojë publikun nga përmbajtja e dëmshme, përfshirë nga vendet e treta (p.sh., Rusia, Kina, etj.), për të zvogëluar rrezikun e ndërhyrjes shtetërore dhe private në politikat editoriale, si dhe për të siguruar shpërndarje transparente, të drejtë të reklamave dhe kritere të verifikuara të agjencive metrikë të njerëzve. Kjo është e lavdërueshme dhe në kohë, por jo e mjaftueshme.

Rregullat e mbulimit të pronësisë së medias, për shembull, janë diskrecionale dhe vullnetare.

Për oligarkët në Evropën Lindore, është si “asgjë nuk ndryshon nëse asgjë nuk ndryshon”. Kontrolli total mbi mediat në Ballkan ndodhi pikërisht falë pronësisë së fshehtë të medias, dhe nëse Europa pret që ato të heqin dorë vullnetarisht nga mjetet e tyre të ndikimit, atëherë ligji për median do të mbetet në sferën dekorative të mendimit të dëshiruar. E njëjta gjë vlen edhe për modelet e reklamave dhe agjencitë e matjes së njerëzve, të cilat janë jetike për ekzistencën e informacionit falas dhe reklamave të synuara që shumica e mediave kanë nevojë për të mbijetuar.

Pronësia e medias është në thelb të kapjes së pushtetit.

Liria e medias nuk mund të zgjidhet nëse pronësia e medias nuk rregullohet.

Mediat në Ballkan janë mbytur nga shtrëngimi i lojtarëve politikë, duart e të cilëve janë “buka dhe thika”. Për një referencë të shkurtër, mjafton të shikojmë analizat për pronarët proxy në Bullgari dhe Maqedoninë e Veriut, për shembull.

Në mënyrë paradoksale, vendet ku mjedisi mediatik është në gjendje kritike kanë qenë më të hapur për të mirëpritur dokumentin sesa kampionë të lirisë së medias. Kjo në vetvete është shqetësuese.

Kundërshtimet kryesore ndaj ligjit të propozuar për median kanë ardhur nga vendet baltike, të cilat konsiderohen mjaft të suksesshme saqë nuk ka nevojë që Evropa të ndërhyjë me to dhe të ndërhyjë në legjislacionet e tyre sovrane. Për Suedinë, shumë elementë për të harmonizuar ligjet nuk ekzistojnë as në ligjet e tyre kombëtare, dhe Estonia e vlerëson median e saj si mjaft të shëndetshme për të mos pasur nevojë për një zgjidhje.

Organizatat e lirisë së medias gjithashtu kanë ndjenja të përziera.

EU Disinfo Lab, p.sh. beson se neni 17 i projektligjit mund të zhbëjë një pjesë të madhe të progresit të bërë në luftën kundër dezinformimit dhe të hapë rrugën për lobim të mëtejshëm për përjashtimin total të medias nga moderimi i përmbajtjes mediatike.

Të tilla kundërshtime bënë që KE të zgjasë periudhën e konsultimeve deri në fund të vitit. Deri atëherë palët përkatëse mund të shprehin qëndrimet e tyre, të cilat deri më tani i kanë shprehur me ndrojtje.

Për vendet anëtare të BE-së nga Ballkani, përgjegjësia është edhe më e rëndësishme sepse vlerësimet e tyre do të jenë thelbësore për vendet kandidate për anëtarësim.

BE-ja duhet të sigurojë që ligji i ri i medias mund të ketë një ndikim pozitiv në vendet në hyrje, ku përkeqësimi i lirisë së medias është një problem në rritje. Në Ballkan, për shembull, mediat kryesore që shpërndajnë dezinformata minojnë qëndrimet ndaj BE-së në favor të Rusisë dhe Kinës.

Kjo është jeta e përditshme në Serbi, e cila ende nuk ka përparuar në strategjinë e saj të medias 2020 ose përafrim me Politikën e Përbashkët të Jashtme dhe të Sigurisë të BE-së. Në fakt, grupet e shoqërisë civile dhe eurodeputetët tani janë të shqetësuar pasi Serbia duket e gatshme të japë të pesë licencat e saj kombëtare televizive për mediat pro-ruse dhe pro-qeveritare.

Së pari, BE-ja duhet të kundërshtojë procesin jotransparent të Serbisë për dhënien e këtyre licencave.

Po aq e rëndësishme për stabilitetin afatgjatë, BE-ja duhet të bëjë përafrimin e legjislacionit vendor me ligjin evropian të medias një kusht për përparimin në negociatat e pranimit dhe të ngrijë fondet nëse nuk arrihet përparim i qartë. Media e lirë është gurthemeli i demokracisë dhe BE-ja duhet të gjejë një mënyrë për të përdorur ligjin e saj të ri për të mbështetur fqinjët e saj ku demokracia është nën kërcënim. (Burimi: Euroactiv)

SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.