Analizë: Pse Rusia ka ‘mbetur anash’ në frontin e Ballkanit Perëndimor?

Mes rritjes së re të tensioneve në shumicën e shteteve ballkanike, Rusia ka mbetur kryesisht në anash, duke iu përmbajtur taktikave dhe narrativave të saj të mëparshme, shkruan Maxim Samorukov.

Pushtimi rus i Ukrainës ka zgjeruar ndjeshëm gamën e instrumenteve të politikës së jashtme që Kremlini i konsideron të pranueshme për përdorim. Me ushtrinë ruse që bombardon qytetet ukrainase në rrënoja dhe duke i lënë njerëzit qëllimisht pa ngrohje dhe energji elektrike në temperatura të ulëta, vështirë se mund të pritet që Moska të ushtrojë humanizëm për çështje të tjera ndërkombëtare. Kremlini është i përgatitur në mënyrë të zymtë të shpërfillë kostot e veprimeve të tij më shkatërruese me kusht që ato të çojnë përpara kauzën e tij në Ukrainë, megjithatë Rusia është çuditërisht e qetë në Ballkanin Perëndimor. Pse?

Ballkani Perëndimor shpesh konsiderohet si një objektiv i lehtë për Moskën. I afërt me Bashkimin Evropian dhe përjetësisht i paqëndrueshëm, rajoni ruan gjithashtu lidhje të rëndësishme me Rusinë. Ky kombinim duket se i ofron Kremlinit një mundësi të përshtatshme për të nxitur telashe atje për të shpërqendruar vëmendjen dhe burimet e Perëndimit për të mos ndihmuar Ukrainën.

Megjithatë, nëntë muaj pas luftës, Moska duket se nuk po nxiton ta shfrytëzojë këtë mundësi. Mes rritjes së re të tensioneve në shumicën e shteteve të Ballkanit, Rusia ka mbetur kryesisht në anash, duke iu përmbajtur taktikave dhe narrativave të mëparshme sikur viti 2022 të mos kishte përmbysur gjeopolitikën dhe gjeoekonominë e Evropës më të gjerë. Në pamje të parë, kujdesi i Kremlinit mund të duket kundërintuitiv, por duket më pak i tillë nëse i hedhim një vështrim më të afërt kufizimeve të kahershme në politikën rajonale të Rusisë, të cilat janë shtrënguar më tej për shkak të luftës.

Kontrasti midis agresionit të Moskës në Ukrainë dhe kufizimit në Ballkan buron nga varësia e saj e fortë nga politikanët ballkanikë. Prania e drejtpërdrejtë e Rusisë në rajon ka qenë gjithmonë e kufizuar, por dukshmëria dhe ndikimi i saj janë rritur me padurim nga aktorë të shumtë vendas. Axhenda e tyre ndryshonte pak nga ajo e Moskës: të dy u përpoqën të pengonin reformat pro-evropiane, të kapitalizuara nga ndjenjat antiperëndimore dhe të ushqeheshin me ashpërsi ndëretnike. Këto interesa të përbashkëta i bënë ata partnerë natyralë, të cilët e ekzagjeruan afinitetin e tyre për të forcuar fuqinë e njëri-tjetrit.

Prapëseprapë, pavarësisht se sa me zell disa politikanë ballkanikë e përshkruanin veten si mbështetës të Rusisë, ata mbetën dukshëm autonome në veprimet e tyre. Moska ishte e mirëpritur të pretendonte të ishte në krye kur prioritetet e saj përputheshin me aleatët e saj lokalë. Megjithatë, vështirë se ishte në gjendje të bënte ndryshime të njëanshme në axhendën e përbashkët. Vendasit mund të kenë luajtur rolin e radikalëve të pamatur pro-rusë, por në realitet, radikalizmi i tyre ishte kryesisht i shtirur dhe synonte vetëm t’i rezistonte çdo ndryshimi që mund të kërcënonte fuqinë dhe privilegjet e tyre.

Reformat kuptimplota dhe zgjidhja përfundimtare e konflikteve ballkanike përbënin një kërcënim më të praktikueshëm, por si Rusia ashtu edhe aleatët e saj rajonalë e kuptuan se kufiri i tepruar mund t’i sjellë në telashe duke nxitur një përgjigje të fuqishme nga Perëndimi. Kështu, ata u kapën pas status quo-së nëpërmjet aplikimit të moderuar të radikalizmit të tyre: për të parandaluar një ndryshim pozitiv në vend që të nxisnin një ndryshim negativ.

 

Edhe nëse lufta ka ndryshuar llogaritjet duke ushqyer oreksin e Moskës për destabilizim, ky nuk është rasti për bashkëpunëtorët e saj kyç në Ballkan. Presidenti serb Aleksandar Vuçiq, lideri serb i Bosnjës Milorad Dodik, politikanët pro-rusë në Mal të Zi e kështu me radhë ende e vlerësojnë statusin e tyre aktual të privilegjuar dhe nuk kanë dëshirë ta rrezikojnë atë për hir të aventurizmit gjeopolitik të Moskës. Nëse Kremlini rrezikon të përpiqet të detyrojë dorën e tyre, përpjekja ka të ngjarë të dështojë, me vendasit që thjesht sfidojnë çdo presion nga Moska.

Reputacioni ndërkombëtar i Rusisë është tashmë në rrënim. Gjëja e fundit që i duhet tani është një tjetër goditje poshtëruese që do të ekspozonte se sa pak ndikim ka ajo në të vërtetë mbi çështjet e Ballkanit, sapo prioritetet e saj ndryshojnë nga ato të bashkëpunëtorëve të saj. Prandaj, nuk është çudi që Moska preferon t’u përmbahet rregullave të vjetra të aleancave të saj rajonale, edhe nëse ky qëndrim nuk korrespondon plotësisht me axhendën e saj të re luftarake.

Lufta ka ndryshuar gjithashtu procesin e vendimmarrjes në Moskë, duke minuar aftësinë e saj për të zhvilluar një politikë të jashtme aktive në disa fronte njëkohësisht. Presidenti Vladimir Putin, autoriteti suprem i Rusisë për të gjitha çështjet ndërkombëtare, është bërë edhe më i izoluar dhe ngurrues për të ndarë planet e tij me vartësit ose për t’ua deleguar iniciativën atyre. Ai është bërë gjithashtu i çrregullt dhe i paparashikueshëm në vendimet e tij, duke e lënë aparatin shtetëror rus të paditur për hapin e ardhshëm të presidentit.

Ky realitet e përjashton kryesisht veprimin autonom në nivelet më të ulëta të establishmentit të politikës së jashtme ruse, duke përfshirë pjesën përgjegjëse për Ballkanin Perëndimor. Specialistët e Ballkanit të Moskës kanë frikë se ndërmarrjet e reja të pakërkuara mund të bien ndesh me pritshmëritë e presidentit dhe t’i vendosin ata në telashe. Ata preferojnë të luajnë të sigurt dhe të ndjekin udhëzimet e provuara dhe të testuara, pavarësisht se sa të vjetruara mund të duken këto të fundit tani. Ndërkohë, direktivat e reja nuk kanë gjasa të konkretizohen së shpejti, pasi presidenti rus duket se është konsumuar plotësisht me pushtimin e Ukrainës.

Si rezultat, shtytësi kryesor i politikës aktuale ruse në Ballkanin Perëndimor është shqetësimi në rritje se lufta në Ukrainë mund ta shtyjë Perëndimin të aplikojë zgjidhje të shpejta për konfliktet ballkanike dhe të eliminojë Rusinë nga rajoni krejtësisht. Një pengesë e madhe në Serbi ose Bosnje-Hercegovinë do të tërhiqte vëmendjen e Putinit te çështjet e Ballkanit, duke i ekspozuar ata që janë në krye të zonës ndaj zemërimit të presidentit. Për të shmangur këtë, ata u shmangen lëvizjeve të papritura dhe shpresojnë se partnerët rajonalë të Rusisë do të jenë ende në gjendje t’i rezistojnë presionit në rritje perëndimore dhe të mbrojnë status quo-në.

Për këtë qëllim, Rusia vazhdon të përsërisë mbështetjen e saj të plotë për qëndrimin e paepur të Vuçiçit ndaj Kosovës dhe i ka bërë një ftesë në kohën e duhur Dodikut në Kremlin për të ndihmuar në rizgjedhjen e tij si president i Republikës Srpska. Por Moska është e qartë se po zë një vend të pasmë në rajon dhe po ua lë vendasve që të mbajnë barrën e rezistencës ndaj Perëndimit.

Duke pasur parasysh arbitraritetin e shumë vendimeve të fundit të Putinit, nuk mund të ketë asnjë garanci që në një moment, udhëheqësi rus nuk do të dalë me një skemë të re gjeopolitike që synon dobësitë e Perëndimit në Ballkanin Perëndimor. Por deri më tani ka më shumë indikacione për një skenar inercie, me Rusinë që mbështetet në kokëfortësinë e politikanëve vendas për ta ndihmuar atë të shpëtojë fytyrën në rajon. (Burimi: Euroactiv)

N.Xh / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.