Cila është shkalla reale e krizës së ardhshme në Europë!

Disa besojnë se kriza energjetike që po përhapet në Europë do të rritet në një shkallë të krahasueshme me krizën financiare të vitit 2008dhe aktualisht është shumë herët për të bërë parashikime të tilla pesimiste sipas analistëve.

Kryebashkiaku i Londrës paralajmëroi se ndikimi i krizës aktuale energjetike në familjet e zakonshme britanike “do të jetë jo më i vogël se kriza ndërkombëtare financiare e vitit 2008”, e cila tërhoqi edhe një herë vëmendjen për “dimrin që po afrohet”. Trazirat në tregun energjetik të BE-së kanë shkaktuar shqetësim të gjerë midis pjesëmarrësve dhe popullatës.

Duke folur objektivisht, fakti që Europa po përjeton aktualisht krizën më të rëndë energjetike në histori nuk është fjalë boshe. Vetëm javën e kaluar, çmimet standarde europiane të gazit natyror u rritën me 21%, më shumë se 14 herë më shumë se mesatarja për dekadën e fundit. Gjendja e njerëzve në Europë po bëhet më e dukshme, me Gjermaninë që pret që gazi vetëm për familjet gjermane të rritet në 3,568 euro këtë vit dhe faturat e energjisë elektrike për familjet britanike të arrijnë në 500 paund deri në fund të vitit. Miliona njerëz në Gjermani, Britani të Madhe dhe vende të tjera europiane së shpejti nuk do të jenë në gjendje të përballojnë faturat e tyre të energjisë elektrike dhe të ardhurat e disponueshme të familjeve dhe nivelet e konsumit janë në një prirje të dukshme rënëse.

Aktualisht, faktorët negativë të krizës energjetike europiane në ekonomi janë përhapur kryesisht në drejtimet e mëposhtme.

Së pari, është inflacioni i importuar. Që nga gjysma e dytë e vitit të kaluar, shkaku më i rëndësishëm i inflacionit në BE dhe vendet anëtare ka qenë rritja e egër e çmimeve të energjisë. Në korrik, niveli i saj në eurozonë u rrit në 8.9%, në Gjermani u rrit në nivelin më të lartë të gati 40 viteve prej 8.5%, dhe ritmi i tij në sektorin e energjisë kaloi 30% për gjashtë muaj rresht. Në kushte të tilla, si rregull, vuan gatishmëria dhe niveli i konsumit. Pjesa e shpenzimeve europiane për nevojat bazë në mënyrë të pashmangshme do të rritet dhe, në kundërshtim me logjikën bazë të rritjes së inflacionit, do të kontribuojë në konsum në të ardhmen.

Së dyti, ekonomia reale dhe besimi ekonomik e pësuan. Për disa industri prodhuese në Europë, presioni i rritjes së konsumit të energjisë mbi kostot e prodhimit dhe operacionet e biznesit nuk mund të nënvlerësohet. Për shembull, shumë kompani alumini në Holandë, Republikën Çeke dhe vende të tjera u detyruan të mbyllen për shkak të rritjes së madhe të çmimeve të energjisë.

BASF dhe kompani të tjera të mëdha në Gjermani kanë lëshuar tashmë një paralajmërim se për shkak të mungesës së gazit, fabrikat mund të ndalojnë. Me inflacionin e lartë, problemet e energjisë dhe konsumin në rënie, komuniteti ekonomik europian po bëhet gjithnjë e më pesimist për perspektivat e tij në të ardhmen. Indeksi i përbërë i aktivitetit të biznesit në eurozonë, i publikuar në gusht nga S&P Global, ra në nivelin më të ulët në 18 muaj.

Së treti, qarkullimi i monedhës në fushën e tregtisë së jashtme formon një rreth vicioz. Nga njëra anë, pritshmëritë negative për ekonominë europiane bënë që tregu të mbajë një qëndrim të ulur ndaj euros dhe aktiveve financiare europiane të shprehura në euro. Euro madje ka rënë nën 1:1 kundrejt dollarit dhe vetë euro kundrejt dollarit ka rënë me më shumë se 13% që nga fillimi i vitit.

Nga ana tjetër, duke qenë se energjia dhe mallrat e tjera janë kryesisht të shprehura në dollarë, dobësimi i euros ka përkeqësuar më tej deficitin tregtar të BE-së. Në gjysmën e parë të vitit 2022, tregtia e jashtme e BE-së pati një deficit të madh prej 200.7 miliardë eurosh, nga të cilat 376.3 miliardë u llogaritën nga importet e energjisë, që është 151.5% më shumë se vitin e kaluar. Para pandemisë, vëllimi i importeve vjetore të energjisë në BE ishte vetëm rreth 300 miliardë. Problemi i energjisë lidhet me kursin e dobët të këmbimit të euros, i cili përkeqëson më tej kostot në rritje dhe rënien e konkurrencës së industrisë së BE-së.

Kështu, kriza energjetike i ka sjellë shumë telashe ekonomisë europiane, por është shumë herët të parashikohet se ekonomia e BE-së mund të përballet me telashe kaq të mëdha si një krizë financiare apo borxhi europian. Së pari, BE dhe Eurozona mbajtën një rritje pozitive në dy tremujorët e parë dhe mbetet për t’u parë nëse ekonomia evropiane do të bjerë në recesion për shkak të çështjeve të tilla si konflikti ruso-ukrainas. Së dyti, punësimi në BE dhe Eurozonë mbetet relativisht i qëndrueshëm.

Në qershor 2022, shkalla e papunësisë në BE dhe Eurozonë ishte përkatësisht 6% dhe 6.6% dhe këtë vit nuk pati papunësi të rëndë, gjë që do të ndihmojë Europën të shmangë probleme më të gjera ekonomike dhe të jetesës. Megjithatë, kriza energjetike tashmë po bën që Bashkimi Europian të japë alarmin dhe dimri i ashpër që po afrohet do të sjellë gjithashtu sfida të reja për ekonominë e tij dhe sigurinë energjetike. Prandaj, BE-ja dhe shtetet e saj anëtare ndoshta duhet të përshtatin konceptin e tyre për sigurinë energjetike dhe të bashkëpunojnë në mënyrë më aktive me botën në mënyrë që të zgjidhin detyrat e tyre dhe të përbashkëta me të cilat përballet komuniteti global.

 

Edel Strazimiri / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.