Marrëveshje shkencore mes Britanisë dhe Zvicrës ndërsa të dyja vazhdojnë të jenë të bllokuara nga skema e BE-së

Mbretëria e Bashkuar dhe Zvicra po arrijnë një marrëveshje për bashkëpunimin shkencor pasi të dy vendet vazhdojnë të jenë të bllokuara nga një skemë e madhe e BE-së. Tensionet politike nënkuptojnë se të dy vendet janë përjashtuar nga programi Horizon i BE-së prej shumë miliardë paundësh.

Nuk ka fonde të reja si pjesë e marrëveshjes MB-Zvicër. Por ambasadori zviceran në MB Markus Leitner e përshkroi atë si një “sinjal politik” për studiuesit për të thelluar lidhjet ekzistuese dhe për të gjetur projekte të reja. Marrëveshja do të finalizohet të enjten në Londër.

Ministri i Shkencës në Mbretërinë e Bashkuar, George Freeman, tha: “Të jesh një superfuqi shkencore do të thotë të thellosh marrëdhëniet tona ndërkombëtare me ekonomitë kryesore të kërkimit dhe zhvillimit si Zvicra”.

Marrëveshja do të fokusohet në fusha duke përfshirë inteligjencën artificiale dhe kthimin e zbulimeve akademike në biznese fillestare.

Mbretëria e Bashkuar dhe Zvicra janë përpjekur t’i bashkohen skemës kryesore të financimit të BE-së për kërkimin dhe inovacionin, Horizon Europe, i cili ka një buxhet prej 95.5 miliardë euro (81.2 miliardë paund) gjatë gjashtë viteve deri në vitin 2027.

Por Mbretëria e Bashkuar u largua nga BE në janar 2020 dhe anëtarësimi në Horizon është penguar në një mosmarrëveshje rreth marrëveshjeve tregtare pas Brexit për Irlandën e Veriut, me Londrën të akuzuar për shkelje të traktateve.

Zvicra nuk ka qenë kurrë anëtare e Bashkimit Europian, por ka dhjetëra marrëveshje dypalëshe me Brukselin. Pjesëmarrja e plotë zvicerane e Horizon është bllokuar pasi Zvicra hodhi poshtë planet për një traktat gjithëpërfshirës me BE-në.

Programi i BE-së bashkon studiues kryesorë akademikë dhe industrialë nga të gjitha vendet anëtare. Njerëzit me bazë në vendet e treta mund të marrin pjesë, por zakonisht nuk mund të udhëheqin projekte ose të kenë akses në fondet e BE-së.

Ambasadori Markus Leitner tha se marrëveshja MB-Zvicër ishte “e ndarë” nga përpjekjet e saj për t’u bashkuar me Horizon, e cila mbeti një “prioritet”. Anëtarësimi i asociuar i Mbretërisë së Bashkuar në Horizon u ra dakord në parim sipas një traktati Brexit, të quajtur Marrëveshja e Tregtisë dhe Bashkëpunimit.

Megjithatë, Komisioni Europian ka theksuar në mënyrë të përsëritur se asnjë afat i detyrueshëm për asociim nuk ishte specifikuar në atë marrëveshje. Pasiguria që rezulton për sektorin dhe frika e një “ikjeje truri” do të thotë që ministrat thonë se së shpejti mund të ndjekin skemën e tyre ndërkombëtare të njohur si Plani B.

Marrëveshjet ndërkombëtare do të ishin pjesë e atij programi alternativ, së bashku me bursa të reja akademike dhe financime për kërkime të avancuara. Por universitetet kanë thënë se rikthimi në Planin B do të ishte një rezultat “i dytë më i mirë”, ndërsa shkalla e marrëveshjes zvicerane nuk përputhet me Horizon.

Kreu i Universities UK International, Jamie Arrowsmith, përshëndeti marrëveshjen zvicerane, por tha se interesat e të gjithëve, përfshirë shkencën globale, do të “shërbeshin më së miri nga të gjitha palët që bien dakord të heqin pengesat politike dhe të vazhdojnë të ratifikojnë shoqatën e Mbretërisë së Bashkuar dhe Zvicerane në Horizon Europe”.

Ka shqetësime brenda komunitetit të shkencës dhe kërkimit që Thesari mund të kërkojë të shkurtojë 15 miliardë paund që ishin caktuar për Horizon. Shkurtimet e shpenzimeve publike me vlerë miliarda paund priten nga qeveria konservatore më 17 nëntor.

Edel Strazimiri / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.