Neto-zero: Ja cilat vende janë tashmë neutrale ndaj karbonit dhe çfarë mund të mësojmë nga shembulli i tyre i virtytshëm?!

Zero neto është një nga objektivat qendrore të të gjitha konferencave të klimës në vitet e fundit: Shumë vende po synojnë të arrijnë emetimet neto zero (d.m.th. një ekuilibër midis sasisë së gazeve serrë që ata emetojnë dhe sasisë që ata sekuestrojnë ose kompensojnë) deri në vitin 2030, ndërsa Kina dhe India po i japin njëra-tjetrës edhe disa dekada të tjera.

Megjithatë, ka disa (pak) vende që e kanë arritur tashmë këtë qëllim dhe e përkufizojnë veten si zhytës karboni (ose absorbues të CO2): Ja cilët janë ato dhe çfarë mund të mësojmë nga shembulli i tyre i virtytshëm.

BUTANI. Bujqësia për ekzistencë, zhvillimi i pyjeve dhe turizmi i qëndrueshëm janë përbërësit kryesorë të ekonomisë së Butanit, ku parqet kombëtare të mbrojtura dominojnë dy të pestat e tokës. Dhënia e përparësisë në aspektin ekologjik nuk e ka dëmtuar ekonominë e vendit, përkundrazi: që nga vitet 1980, PBB-ja është rritur mesatarisht me 7.5% çdo vit dhe varfëria ka lëvizur nga 36% në 2007 në 12% të 2017-ës.

KOMORO. Arkipelagu i Komoreve ngrihet në Oqeanin Indian në brigjet lindore të Afrikës, pak mbi Madagaskarin: është një nga vendet më të varfra në botë, ekonomia e të cilit bazohet në bujqësi, peshkim dhe blegtori. Pothuajse një e katërta e territorit është e mbrojtur.

MADAGASKAR. Nën Komoret është Madagaskari, një territor aktualisht me zero emetime, i cili megjithatë mund të kthehet në emetimin e CO2 deri në vitin 2030: për shkak të politikave masive të shpyllëzimit, një e katërta e mbulesës pyjore të vendit është zhdukur që nga viti 2000.

SURINAME. Surinami, një komb i vogël në Amerikën e Jugut, është një nga vendet më të pasura me pyje në botë: pemët mbulojnë 93% të territorit, i cili ka një dendësi popullsie prej rreth tre njerëz për kilometër katror. Pyjet e Surinamit thithin miliarda tonë CO2 dhe mbështesin biodiversitetin.

GABON. Gaboni është një vend afrikan i dominuar nga 88% e pyjeve tropikale të Kongos. Vendi është i angazhuar fuqishëm kundër shpyllëzimit dhe menaxhon burimet e tij natyrore në mënyrë të qëndrueshme. Kombet e Bashkuara e kanë quajtur atë një “model të ruajtjes së mjedisit”, megjithatë eksportet e naftës bruto janë një burim kryesor i të ardhurave për shtetin dhe kontribuojnë me 40% të PBB-së kombëtare.

GUJANA. Një tjetër vend i Amerikës së Jugut i pasur me pemë, Gujana synon të reduktojë emetimet ndotëse me 70% të mëtejshme deri në vitin 2030. Megjithatë, në vitin 2019 ajo u bë një prodhues i ri i naftës dhe në vitin 2022 eksportet u rritën në qiell: kjo rrezikon t’i bëjë ata të humbasin statusin e një vendi me zero emetime.

NIUE. Një ishull i vogël koral prej pak më shumë se 260 km2, Niue ka vetëm 2000 banorë dhe jeton në turizëm, peshkim dhe bujqësi. Ai kontribuon në vetëm 0.0001% të emetimeve globale të gazeve serrë, dhe për këtë arsye pretendon të jetë një lavaman karboni. Pavarësisht rolit të tij margjinal në ndryshimet klimatike, ai është një nga vendet më të prekura nga efektet e tij negative: ishulli, kryeqyteti i të cilit u shkatërrua nga një ciklon në vitin 2004, është në rrezik të zhytet për shkak të rritjes së nivelit të detit dhe dëmtimit të shkëmbinjve koralorë nga acidifikimi i oqeanit.

PANAMA. Panamaja ka arritur gjithashtu emetime neto zero, një komb i mbuluar nga 65% e pyjeve tropikale të Atlantikut dhe i banuar nga 4.5 milionë njerëz. Më shumë se 33% e vendit është e mbrojtur dhe është shtëpia e më shumë se 10,000 specieve bimore: qeveria synon të ripyllëzojë 50,000 hektarë tokë deri në vitin 2050.

MËSIMET PËR TË MËSUAR. Nëse do të rreshtonim karakteristikat e këtyre vendeve krah për krah, do të kuptonim se të gjitha ato lindin në territore të pasura me pyje dhe burime natyrore, që kanë një dendësi të ulët popullsie, një sektor industrial pothuajse inekzistent dhe ligje shumë të rrepta mjedisore.

Shtetet si Italia sigurisht nuk mund të aspirojnë të kenë një gjurmë klimatike të krahasueshme me atë të një ishulli të vogël të humbur në Paqësor si Niue: megjithatë, këta shembuj të virtytshëm duhet të na ndihmojnë të kuptojmë se mushkëritë e gjelbra janë thelbësore dhe se ulja e emetimeve industriale është një hap i rëndësishëm për të arritur emetimet neto zero deri në fund të kësaj dekade.

Edel Strazimiri / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.