Një ekonomi me ndikim pothuajse zero në mjedis – Kryeqyteti i Finlandës synon të bëhet neutral ndaj karbonit deri në vitin 2035

Deri në vitet 1970 njihej si “Chicago finlandez”, një ironi për industrinë e rëndë që dominonte distriktin. Sot mburret me një reputacion të ndryshëm, duke kulmuar me një çmim të vitit 2021: Kryeqyteti i gjelbër i Europës. Metamorfoza është ajo e përjetuar nga qyteti Lahti, pak më shumë se 120 mijë banorë një orë udhëtim në veri të Helsinkit dhe dy kilometra larg kufirit me Rusinë. Emetimet e karbonit në ajër, shpjegon kryebashkiaku Pekka Timonen, janë ulur me 70% në krahasim me nivelet e vitit 1990, duke rënë nga 11 ton për frymë atë vit, në 2.6 ton në 2021. “Ne duam t’i ulim më shumë me 80% në 2025”, shton ai.

Një nga motorët e metamorfozës është ekonomia rrethore: modeli i prodhimit që varet nga riciklimi, ripërdorimi dhe ndarja e materialeve, duke lënë mbresa edhe në strukturën sipërmarrëse të bashkisë. Në portat e qytetit, Salpakierto, një kompani e menaxhimit të mbetjeve, riciklon mbi 40% të 102 mijë tonve mbetje të depozituara çdo vit. Lahti Energia furnizon të gjithë rajonin me energji elektrike nga burime të rinovueshme. Kempoëer lindi në Lahti në vitin 2017, i specializuar në stacionet e karikimit elektrik, me 260 punonjës, një titull i listuar në Helsinki dhe filiale nga Gjermania në Itali.

Përvoja e Lahtit është një shembull i përshpejtuar i agjendës së ndërmarrë prej vitesh në Helsinki. Qeveria finlandeze miratoi një udhërrëfyes për ekonominë rrethore në vitin 2016, të ringjallur nga një rezolutë e vitit 2021 nga qeveria e Sanna Marin. Qëllimi është të kufizohet shfrytëzimi i burimeve, duke dyfishuar efikasitetin e tyre dhe ofruar kështu një përgjigje unike ndaj tre urgjencave të ndryshme: ndryshimit të klimës, humbjes së biodiversitetit dhe arritjes së qëllimeve të zhvillimit të qëndrueshëm, duke kryer detyrat përpara se të lëvizë Komisioni Europian.

BE ka caktuar vitin 2050 si afatin përfundimtar për neutralitetin e karbonit, ekuilibrin midis emetimeve dhe thithjes së tyre që përfaqëson realizimin e Marrëveshjes së re të Gjelbër në Bruksel. Helsinki dëshiron ta arrijë atë në vitin 2035, me një udhërrëfyes që hibridizon kërkimin, trajnimin dhe një sinergji midis shtetit dhe sektorëve industrialë.

Është gjithashtu rezoluta e vitit 2021 që ka artikuluar elementët e ndryshëm të planit finlandez për “ekonominë rrethore”, duke ripohuar rolin e saj si një shtyllë e vendosur pesë vjet më parë. Një nga përkthimet e tij praktike janë marrëveshjet e gjelbra, ose marrëveshje ndërmjet shtetit dhe sektorëve industrialë që angazhojnë kompanitë për të arritur objektivat e qëndrueshmërisë, të ashtuquajturat angazhime, vendosjen e kritereve fillestare dhe monitorimin e rezultateve të arritura.

Nga viti 2016 e deri më sot, janë nënshkruar 10 të tilla, me një kohezion ndërmjet sektorëve të ekonomisë finlandeze. Në nëntor 2018, Ministria e Transportit dhe Postë-Telekomunikacionit dhe Ministria e Mjedisit nënshkruan një marrëveshje me Shoqatën Finlandeze të Industrisë së Automjeteve dhe Konfederatën e industrisë së sektorit për të reduktuar emetimet e dioksidit të karbonit, me një sërë objektivash që përfshijnë reduktimin e moshës mesatare të flotës së makinave dhe për mjete lëvizëse alternative.

Në janar 2020, Departamenti i Mjedisit nënshkroi një marrëveshje me shoqatën e ndërtuesve Rakli për të promovuar ripërdorimin dhe riciklimin e materialeve, duke inkurajuar praktikat e qëndrueshme dhe mbledhjen e të dhënave për të zbutur ndikimin në mjedis. Marrëveshjet e tjera variojnë nga angazhimi për plastikë njëpërdorimshe te “prokurimi i qëndrueshëm” në kopshte, ndonjëherë duke i shtuar udhërrëfyesve të përcaktuara nga sektorë industrialë të veçantë. Marrëveshja e gjelbër e nënshkruar nga qeveria dhe kompanitë e plastikës është pjesë e një programi ad hoc për të inkurajuar riciklimin e materialit, duke minimizuar ndotjen.

Accenture Strategy, një divizion i firmës konsulente, vlerëson se ekonomia rrethore mund të gjenerojë globalisht deri në 25 trilionë dollarë prodhim ekonomik shtesë deri në vitin 2050, me përhapje masive në punësim. Komisioni Europian parashikon krijimin e 700 mijë vendeve të punës në territorin e BE-së, duke përfituar vendet më të ndjeshme ndaj “qarkullimit” të ekonomisë.

Banka e Finlandës parashikon një tkurrje të PBB-së prej 0.3% në vitin 2023, duke paguar pasojat e krizës energjetike dhe një rritje të inflacionit me 0.7% në vitin 2022, duke vijuar ende me 4% vitin e ardhshëm. Tregu i punës mbetet i qëndrueshëm, me një normë papunësie prej 6.7% në gusht, por nuk përjashtohen pasojat nga recesioni.

Trazirat mund të zbuten nga ekonomia rrethore, e klasifikuar nga Helsinki si garanci e qëndrueshmërisë mjedisore dhe ekonomike. Dy dimensione që nuk përjashtojnë njëra-tjetrën, nënvizojnë se qyteti ka testuar shkrirjen e tyre. Kryebashkiaku i Lahtit, Timonen, duket i habitur nga kontrasti që po paralajmërohet mes zhvillimit dhe respektimit të parametrave mjedisorë, rritjes ekonomike dhe shtrëngimit të kufijve të emetimeve.

“Politika vjen gjithmonë më vonë,” thotë ai, duke shtuar se, si biznesi finlandez është përshtatur prej kohësh me nevojat e ndryshimeve klimatike. Shembulli janë marrëveshjet e Gjelbërta të nënshkruara në pjesën tjetër të vendit dhe historitë e suksesit që shfaqen në bashkinë e tij, e cila është shpërblyer nga BE-ja për një angazhim që tejkalon madhësinë e një qyteti të mesëm.

Një nga simbolet e evolucionit të tij është Liqeni Vesijärvi, me një shtrirje 111 kilometra katrorë që dukej i paarritshëm deri disa dekada më parë. Sot është bërë i përshtatshëm për not dhe peshku i tij shërbehet në restorantet me pamje nga bregu. Timonen është i kënaqur, por nuk mendon se ka pasur alternativa për një ndryshim drastik kursi. Aktualisht, sipas tij, problem është se ndryshimi i klimës nuk është një opsion”.

SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.