Orizi shumëvjeçar alternativ që mbillet çdo pesë vjet!

Në Kinë dhe Ugandë, jeta e mbi 55,000 fermerëve të vegjël tashmë po ndryshon: është orizi shumëvjeçar, i cili i bën ata të punojnë më pak dhe të fitojnë më shumë (por ka disa disavantazhe).

Orizi është ushqimi më i konsumuar në botë: pothuajse 510 milionë tonë janë konsumuar në sezonin 2021/2022, 155 vetëm në Kinë. Prandaj është shumë e rëndësishme që të gjenden metoda gjithnjë e më të favorshme nga pikëpamja ekonomike, sociale dhe ekologjike për të mbajtur prodhimin e tij. Për ta bërë këtë, po studiohen edhe varietete të reja më rezistente, të cilat mund të rriten në ujë të kripur ose të mbillen vetëm një herë në pesë vjet (në vend të dy herë në vit): një raport i publikuar i kushtohet këtij lloji të dytë orizi, të quajtur oriz shumëvjeçar në Nature Sustainability, i cili analizoi të mirat dhe të këqijat e PR23, një varietet hibrid që lejon fermerët të punojnë më pak dhe të fitojnë më shumë, duke ruajtur cilësinë e lartë të tokës dhe duke përdorur më pak plehra.

PR23 lindi në 1999 nga një bashkëpunim midis Akademisë Kineze të Shkencave Bujqësore Yunnan dhe Institutit Ndërkombëtar të Kërkimeve të Orizit: studiuesit kombinuan dy lloje orizi, një aziatik (Oryza sativa) dhe një afrikan (Oryza longistaminata), duke i dhënë jetë këtij lloji të veçantë varieteti shumëvjeçar i cili, ndryshe nga të tjerët, nuk duhet të mbillet dy herë në vit.

PR23 është më i mirë se orizi tradicional në disa aspekte. Me një rendiment pak më të lartë (rreth 6,8 ton kulture për hektar kundrejt 6,7), orizi shumëvjeçar kursen fuqinë punëtore, farat dhe plehrat për pesë vitet e para. Pra, duke ulur kostot, vihet re një rritje e fitimeve, të cilat rezultuan të jenë nga 17% në 161% më të larta se ato të orizit vjetor, edhe në vitet në të cilat të korrat u ulën për shkak të pranisë së parazitëve.

Një nga rreziqet e mundshme që lidhet me kultivimin e orizit shumëvjeçar, i cili nuk lërohet, është zhvillimi i kërpudhave dhe agjentëve patogjenë: insektet mund të mbeten në kashtë pas mbjelljes dhe të transmetojnë viruse te lastarët që ushqehen në pranverën e ardhshme. Për më tepër, në mungesë të plugimit, barërat e këqija rriten më të bollshme dhe për këtë arsye është e nevojshme të kryhen edhe një ose dy trajtime me herbicid në krahasim me orizin vjetor.

Një dobësi e fundit është se, kur vjen koha për të rimbjellur pas pesë vitesh korrje, puna e fermerëve është shumë më e vështirë, pasi rrënjët e PR23 janë zhytur thellë në tokë.

Edel Strazimiri / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.