Borxhi 29 trilionë USD i ekonomive në zhvillim – 15 vende shpenzojnë më shumë për interesa, sesa për arsimin

Në një samit mbi krizën globale të borxhit të mbajtur disa javë më parë në Vatikan, Papa Françesku u tha bankierëve dhe ekonomistëve se vendet më të varfra në botë po shtypen nga borxhi i pamenaxhueshëm dhe se vendet e pasura duhet të ndihmojnë më shumë. Ekonomitë në zhvillim po përballen me një “tsunami” të borxhit publik që arrin në 29 trilionë dollarë. Pesëmbëdhjetë vende shpenzojnë më shumë për interesat sesa për arsimin, sipas një raporti të OKB-së i Organizatës për Tregti dhe Zhvillim. 46 shpenzojnë më shumë për pagesat e borxhit sesa për shëndetin. Në total, borxhi i qeverive ndërkombëtarisht është katërfishi i asaj që ishte në vitin 2000.

Një arsye janë shpenzimet e tepërta ose keqmenaxhimi nga qeveritë, por në disa raste ngjarjet botërore e kanë përkeqësuar problemin e borxhit. Pandemia, për shembull, rrafshoi fitimet e biznesit dhe pagat e punëtorëve, ndërsa kostot e shëndetit dhe mbështetjes u rritën. Lufta në Ukrainë dhe zhvillime të tjera gjeopolitike kontribuan në rritjen e kostove të energjisë dhe ushqimit. Bankat qendrore ngritën normat e kreditimit për të përballuar inflacionin galopant. Rritja globale u ngadalësua.

Papa Françesku, i cili shërbeu si kardinal në Argjentinë në vitin 2001, në kulmin e kolapsit ekonomik të vendit, pa nga afër mjerimin dhe protestat e dhunshme që mund të shkaktonte një krizë borxhi. Kështu, ai bëri thirrje për një ristrukturim të sistemit financiar global, si dhe për heqjen e borxhit.

Në vitet e kaluara, borxhi sovran global menaxhohej nga disa banka të mëdha perëndimore dhe agjenci të zhvillimit ndërkombëtar prej kohësh. Sot, përveç këtyre, vendet u kanë borxh mijëra individëve privatë dhe kreditorëve të tjerë si Kina, por gjithashtu shpesh hyjnë në marrëveshje sekrete borxhi të fiksuara nga rregullore të ndryshme.

Përshkallëzimi i tensioneve midis Kinës dhe SHBA-së e ka bërë më të vështirë zgjidhjen e krizave të borxhit. Dhe nuk ka asnjë arbitër ndërkombëtar me juridiksion mbi kreditorët për të zgjidhur mosmarrëveshjet. Gjithashtu, financimi i institucioneve si FMN-ja nuk mund të mbajë hapin me rritjen e ekonomisë globale apo borxhin.

Tani për tani, perspektiva për vendet me borxhe të larta është e zymtë duke pasur parasysh se sa ngadalë po rriten ekonomitë e tyre. Sipas FMN-së, rreth 60% e vendeve të varfra janë ose të zhytyra në borxhe ose në rrezik të bëhen të tillë.

Dorina Kurtaj /SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.