Strehimi në Europë dhe Ballkan: Raporti i qirasë dhe pronësisë! Si pozicionohet Shqipëria?

Kriza e strehimit është një shqetësim në rritje në të gjithë Europën, e karakterizuar nga mungesa dhe rritja e qirave. Përafërsisht 70% e banorëve të BE-së zotërojnë shtëpitë e tyre, ndërsa pjesa tjetër 30% jetojnë me qira. Rreth 17% e popullsisë së BE-së jeton në kushte të mbipopulluara.

Në Europë, peizazhi i banesave është i larmishëm, me një ndarje të konsiderueshme midis pronarëve të shtëpive dhe qiramarrësve. Në tetë nga 36 vendet europiane, më shumë se 90% e popullsisë jetojnë në shtëpitë e tyre në vitin 2022 sipas Eurostat.

Në Gjermani, përqindja e qiramarrësve tejkaloi 50% në vitin 2022, duke e bërë atë unike midis vendeve të BE-së. Zvicra, duke marrë parasysh Shoqatën më të gjerë Europiane të Tregtisë së Lirë (EFTA, MB dhe vendet kandidate, kishte përqindjen më të lartë të qiramarrësve me 57.7%.

Përqindja e njerëzve që jetojnë në shtëpi në pronësi ose me qira (2022)

Pronari – Qiramarrësi

Pronësia e shtëpive është më e lartë në vendet e Ballkanit

Maqedonia e Veriut, Shqipëria dhe Rumania mburren me norma pronësie mbi 95%. Me përjashtim të Turqisë, shkalla e pronësisë së banesave ishte më e lartë në vendet e Ballkanit, një tendencë që shtrihet në Hungari, Serbi, Kroaci dhe Mal të Zi.

Në të kundërt, vende si Austria, Turqia, Danimarka, Franca, Suedia dhe Britania e Madhe bien nën normën mesatare të BE-së për pronësinë e shtëpive prej 69.1%. Ndër ‘Katër të Mëdha’ të BE-së, Spanja dhe Italia kishin normat më të larta, me tre në çdo katër banorë që jetonin në shtëpitë e tyre.

Përqindja e njerëzve që jetojnë në shtëpitë e tyre

Politikat publike dhe banesat sociale me qira

Vendet europiane kanë zbatuar masa të ndryshme politikash për të siguruar strehim të përballueshëm. Këto përfshijnë shtesat për strehim, banesat sociale me qira dhe rregulloret e qirasë.

Mesatarisht, banesat sociale përbëjnë 8% të stokut total të banesave në BE sipas raportit të OECD-së për strehim të përballueshëm. Kjo i referohet banesave me qira të ofruara me çmime nën-tregu dhe të ndara sipas rregullave specifike dhe jo sipas mekanizmave të tregut. Holanda, Austria dhe Danimarka kanë pjesën më të madhe të banesave sociale, duke përbërë më shumë se 20% të totalit të stokut të tyre të banesave.

Mbretëria e Bashkuar, Franca, Irlanda, Islanda dhe Finlanda kanë sektorë të moderuar të strehimit social, që variojnë nga 10% në 19%. Sektori është relativisht i vogël në Zvicër (8%) dhe Gjermani (2.7%) ku mbi gjysma e popullsisë janë qiramarrës.

Cilësia e banesave është kritike. OECD thekson se shtëpitë e mbipopulluara dhe me hapësirë të kufizuar ndikojnë negativisht në shëndetin, veçanërisht për fëmijët. Numri mesatar i dhomave për person dhe shkalla e mbipopullimit janë tregues kryesorë të cilësisë së banesave.

Numri mesatar i dhomave për person (2022)

%

Në vitin 2022, numri mesatar i dhomave për person në BE ishte 1.6, duke filluar nga 2.3 dhoma në Maltë në 1.1 dhoma në Poloni, Rumani dhe Sllovaki. Dhoma mesatare për person ishte më e ulët në vendet kandidate në Ballkan, duke korreluar me norma më të larta të mbipopullimit. Pavarësisht niveleve të larta të pronësisë në vendet e Ballkanit, mbipopullimi mbetet një problem në këto rajone. Të paktën gjysma e popullsisë në Mal të Zi, Shqipëri dhe Serbi jetonte në shtëpi të mbipopulluara. Shkalla e mbipopullimit ishte 16.8% në BE.

Pjesa e njerëzve që jetojnë në shtëpi të mbipopulluara (2022)

Ndër vendet e BE-së, normat më të larta të mbipopullimit u vërejtën në Letoni (41.7%), Rumani (40.5%) dhe Bullgari (36.2%), ndërsa më të ulëtat ishin në Qipro (2.2%), Maltë (2.8%) dhe Holanda (2.9%).

Në janar 2024, një kolektiv prej 100 ofruesish të banesave publike, bashkëpunuese dhe sociale, së bashku me politikëbërësit dhe studiuesit, u mblodhën në Parlamentin Evropian. I udhëhequr nga Housing Europe, grupi nxori një manifest që përshkruan tre hapa për të siguruar strehim të përballueshëm dhe të denjë për të gjithë në BE:

• Përqafoni një paradigmë të re strehimi
• Mbështetni lëvizjen për një tranzicion të drejtë të energjisë
• Adresoni shkaqet kryesore për t’i dhënë fund përjashtimit të banesave

Në veçanti, manifesti bëri thirrje për mbështetje për strehimin publik, bashkëpunues, social dhe të udhëhequr nga komuniteti si shtylla kurrizore e sistemeve kombëtare të strehimit.

Edel Strazimiri / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.