Si ndryshimet kaotike të motit po godasin kudo nga Afrika në Europë!

Ekstremet e motit të Italisë pasqyrojnë klimën e Etiopisë, zbulon hulumtimi. Miliona njerëz në mbarë botën kanë përjetuar një ‘ndryshim të rrezikut klimatik’ që nga fillimi i shekullit, zbulon një studim i ri. Një ‘fryrje’ e presioneve ekstreme klimatike po bën që zonat që dikur përjetonin thatësira të shpeshta të përmbyten dhe rajonet më parë të prirura për përmbytje të përballen me më shumë thatësira.

Pavarësisht rritjes së vazhdueshme të temperaturave, ndryshimi i klimës nuk do të ketë një efekt uniform në planet, paralajmëron studimi i WaterAid. “Në vend të kësaj, profili i rrezikut për çdo rajon ka të ngjarë të ndryshojë në mënyra të paparashikueshme,” thotë studiuesja bashkë-drejtuese Profesore Katerina Michaelides e Institutit Kabot të Universitetit të Bristol për Mjedisin.

Europa nuk është e imunizuar nga këto ngjarje të çrregullta klimatike. Analiza e të dhënave tregon se në Italinë veriore, numri i periudhave të thata intensive është më shumë se dyfishuar që nga viti 2000. Por këto janë të shoqëruara nga rreziqet e përmbytjeve ekstreme, siç u pa në Lombardi në fillim të këtij viti.

Vendndodhjet në gjashtë vende u përfshinë në studim: Burkina Faso, Etiopia, Gana, Mozambiku, Pakistani dhe Uganda, me Italinë e shtuar për një krahasim europian. Rajoni jugor Shabelle i Etiopisë pasqyron fenomenin e parë në Itali. Pasi u përball me periudha përmbytjesh midis viteve 1980 dhe 2000, tani po vuan një thatësirë të zgjatur dhe të rëndë. Pastaj në prill, një përmbytje e madhe goditi lumin Shabelle të tharë.

“Shumë nga vendet tona të studimit kanë përjetuar një ndryshim rreziku nga të prirura ndaj thatësirës në të prirur ndaj përmbytjeve ose anasjelltas,” thotë studiuesi bashkëdrejtues i studimit, profesor Michael Singer i Shkollës së Tokës dhe Shkencave Mjedisore në Universitetin e Cardiff-it. Pjesë të Burkina Fasos, Ganës veriore dhe Pakistanit, ndërkohë, janë kthyer nga kushtet e nxehta dhe të thata në klimat e lagështa dhe të prirura nga përmbytjet. Ndërsa Mozambiku është “një përzierje kaotike e të dy ekstremeve”, thotë Tim Wainwright, shefi ekzekutiv i WaterAid.

Por studiuesit paralajmërojnë se gjetjet e tyre nuk kufizohen vetëm në këto vende. “Ne besojmë se ndryshimi i rrezikut dhe, në përgjithësi, ndryshimet në frekuencën dhe madhësinë e rrezikut të përmbytjeve dhe thatësirës janë diçka që shumica e vendeve në planet do të duhet të trajtojnë,” thotë Singer. Studiuesit studiuan frekuencën dhe madhësinë e përmbytjeve gjatë 41 viteve të fundit në gjashtë vende ku punon WaterAid.

“Kemi zbuluar se shumë vende po pësojnë ndryshime të mëdha në klimën mbizotëruese,” thotë Singer. Megjithëse rezultatet tregojnë se ndryshimi i klimës nuk diskriminon sipas rajonit, moti ekstrem ka ndikimin më shkatërrues në komunitetet që nuk janë të pajisura mirë për t’u marrë me të. Mund të përkeqësojë varfërinë, zhvendosjen, sëmundjet dhe madje edhe konfliktin pasi burimet ushqimore dhe ujore bëhen të pakta dhe mjetet e jetesës janë zhdukur.

Shirat e shkurtër por të dendur mund të çojnë në përmbytje shkatërruese, ndërsa periudhat e gjata me shi mund të shkatërrojnë infrastrukturën dhe të korrat. Periudhat e thata, ndërkohë, provokojnë thatësirë, dështim të të korrave dhe urinë. Edhe nëse një thatësirë është ndërprerë nga një përmbytje, toka e ngurtësuar nga periudha të gjata të thata është e paaftë për të thithur ujin.

Një studim i fundit tregoi se frekuenca dhe intensiteti i reshjeve dhe thatësirave janë në rritje për shkak të djegies së lëndëve djegëse fosile dhe aktiviteteve të tjera njerëzore që çlirojnë gazra serrë. Në vendet e goditura nga përmbytjet si Pakistani juglindor, fshatarët shtëpitë e të cilëve janë shkatërruar po lëvizin në vende më të larta. Në rajonin lindor të Ugandës të Mbale, gardhe po mbillen rreth të korrave për të reduktuar erozionin e tokës nga shirat e dendur, ndërsa tualetet janë larguar nga zonat e mundshme të përmbytjeve. Pyjet me bambu të mbjella në shpatet e vullkanit aty pranë malit Elgon synojnë të parandalojnë rrëshqitjet e dheut.

Në themel të këtyre problemeve është kriza në rritje e klimës, të cilën vendet kanë mundësinë ta trajtojnë në COP28 më vonë këtë muaj. WaterAid po u bën thirrje vendeve me të ardhura të larta të japin mbështetje financiare për përshtatjen klimatike dhe sigurinë e ujit në rajonet më të prekura.

“COP28 është vetëm dy javë larg dhe nuk mund të jetë një samit tjetër ku përshtatja klimatike mund të hidhet poshtë”, thotë Wainwright. “Udhëheqësit tanë duhet të njohin urgjencën dhe t’i japin përparësi investimeve në sisteme të fuqishme dhe elastike të ujit tani. “Për më të rrezikuarit në botë, kjo është një çështje jete ose vdekjeje. Nuk mund të lejojmë që ndryshimet klimatike të largojnë të ardhmen e njerëzve.”

Edel Strazimiri / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.