Traktorët modernë janë shumë të rëndë: Rrezikojnë të shkaktojnë dëme për tokën bujqësore!

Traktorët që përdoren aktualisht në fusha peshojnë më shumë se dinosaurët më të mëdhenj që kanë jetuar ndonjëherë në Tokë: rreziku është që ata të shkaktojnë dëme në tokë.

Dinozaurët sundonin dikur Tokën, me disa nga krijesat më të mëdha që janë parë ndonjëherë në planet. Sot ato janë zhdukur, por asnjë kafshë tjetër tokësore nuk ka arritur madhësinë e tyre; në vend të tyre, megjithatë, ka disa nga makinat tona: për shembull, traktorë, autokombajna dhe “përbindësh” të tjerë, të cilët, që nga vitet 1960 e në vazhdim, gradualisht janë bërë gjithnjë e më të mëdhenj, deri në atë pikë sa i kalojnë përmasat e gjigantëve të së shkuarës.

Një krahasim i çuditshëm? Pyetni tokën bujqësore, të “detyruar” nga makineritë moderne ndaj stresit të rëndë që mund të shkaktojë dëme të rënda të korrave dhe të reduktojë prodhimin bujqësor botëror deri në 20%. Thomas Keller (Universiteti i Shkencave Bujqësore, Suedi) dhe Dani Or (Instituti Federal i Teknologjisë, Zvicër) e deklarojnë këtë në një studim të botuar në PNAS.

Studimi nis nga një vëzhgim shumë i thjeshtë: makineritë bujqësore janë bërë gjithnjë e më efikase në gjysmë shekullin e fundit. Megjithatë, një nga kushtet për të pasur traktorë më të mirë është t’i ndërtosh ata gjithnjë e më të mëdhenj; Keller ka studiuar historinë e makinerive bujqësore nga viti 1958 e deri më sot dhe ka zbuluar se brenda gjashtëdhjetë viteve dimensionet e tyre kanë shpërthyer: një traktor modern peshon rreth dhjetë herë më shumë se në vitet gjashtëdhjetë, dhe makineri të caktuara në veçanti (për shembull një autokombajneje e ngarkuar plotësisht) mund të peshojë midis 30 dhe 40 tonë – më shumë se sa peshojnë shumë dinosaur, në fakt.

Problemi është se pesha e këtyre makinerive ka pasoja në tokë. Zakonisht, në bujqësi, duhet të shqetësohemi vetëm për 50 cm të para të tokës, ato më afër sipërfaqes, të cilat grimcohen dhe ngjeshen gjatë punimit të arave, dhe që duhet të kthehen dhe të rioksigjenohen para çdo mbjellje të re.

Megjithatë, sa më shumë të rritet pesha e makinerisë, aq më shumë ka të ngjarë që jo vetëm 50 cm të para të dheut të jenë të ngjeshura, por edhe ato më të thella. Kjo do të thotë se hapësirat ndërmjet grimcave të tokës, të zëna nga ajri, uji dhe lëndë të tjera ushqyese, rrezikojnë të zvogëlohen ose madje të zhduken, duke e bërë tokën shumë kompakte dhe për këtë arsye jo të favorshme për jetën e bimëve – një tokë pa pore është më e varfër dhe bimët luftojnë për të shpuar atë për të zgjeruar rrënjët e tyre.

Pasojat e këtij varfërimi rrezikojnë të jenë katastrofike: rreth 20% e sipërfaqes bujqësore në botë mund të preket, veçanërisht në zona të tilla si Brazili dhe Australia. Sipas autorëve të studimit, është e rëndësishme gjetja e zgjidhjeve afatshkurtra: për shembull, përdorimi i GPS për të drejtuar gjithmonë makineritë në të njëjtat shtigje, në mënyrë që të minimizohet përqindja e dheut “të vuajtur”. FCS

Edel Strazimiri / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.