Çfarë do të diskutohet në samitin e NATO-s në Vilnius?

Lituania do të presë një samit të NATO-s të martën dhe të mërkurën, i cili do të mbizotërohet nga përgjigja e aleancës ndaj pushtimit rus të Ukrainës dhe kërkesës për anëtarësim të Kievit. Presidenti Volodymyr Zelenskyy pritet të vijë në kryeqytetin e Lituanisë me një mesazh për 31 liderët e NATO-s: Ukraina duhet t’i bashkohet NATO-s sapo të përfundojë lufta. Kievi, së bashku me aleatët e tij në Evropën Lindore, po bëjnë thirrje për një udhërrëfyes të qartë, duke argumentuar se është thelbësore që Ukraina të bashkohet me ombrellën mbrojtëse të NATO-s për të penguar Moskën nga nisja e sulmeve të ardhshme.

Por Uashingtoni dhe Berlini ngurrojnë të shkojnë shumë më tej sesa një premtim i bërë nga aleanca se Ukraina do të anëtarësohej një ditë, pa specifikuar një orar. Diplomatët janë përpjekur prej disa javësh të gjejnë një formulë për mesazhin përfundimtar që do të dërgonte një mesazh pozitiv në Ukrainë. Udhëheqësit janë vendosur të forcojnë lidhjet politike duke nisur një Këshill NATO-Ukrainë dhe duke ngritur një program shumëvjeçar për të ndihmuar Kievin t’i afrohet standardeve ushtarake perëndimore. Por ka pyetje nëse kjo do të jetë e mjaftueshme për të kënaqur Zelenskyy.

Si një prelud i anëtarësimit, disa pesha të rënda të aleancës, Shtetet e Bashkuara, Mbretëria e Bashkuar, Gjermania dhe Franca po shqyrtojnë angazhimet e mundshme afatgjata të furnizimit me armë për të ndihmuar Ukrainën të mbrohet. Angazhime të tilla do të bëhen jashtë kornizës së NATO-s, sipas burimeve diplomatike. Premtimet e armëve do të plotësonin dhjetëra miliarda dollarë pajisje të dorëzuara tashmë në Ukrainë që kur Rusia pushtoi pak më shumë se 500 ditë më parë. Një marrëveshje e ngjashme me atë midis SHBA-së dhe Izraelit, në të cilën Uashingtoni paguan disa miliarda dollarë në vit ndihmë ushtarake për shtetin hebre, është ndër mundësitë e përmendura.

Mund të shpallen gjithashtu marrëveshje për ndarjen e inteligjencës, trajnimin dhe rindërtimin e industrisë së armëve të Ukrainës. Por disa vende kanë paralajmëruar se këto angazhime nuk mund të zëvendësojnë anëtarësimin e Ukrainës në NATO ose të ndihmojnë në vonimin e tij.

Presidenti i paparashikueshëm turk Rexhep Tajip Erdogan do të jetë sërish në qendër të vëmendjes në samitin e NATO-s. Aleatët po këmbëngulin se ai heq dorë nga kundërshtimet e tij ndaj anëtarësimit të Suedisë, e cila dëshiron të bëhet anëtari i 32-të i aleancës. Megjithëse Ankaraja i dha dritën jeshile anëtarësimit të Finlandës në prill, ajo ende po bllokon atë të fqinjit të saj nordik. Të gjithë anëtarët e NATO-s duhet të bien dakord përpara se një i ri të mund të pranohet në klub.

Një vit më parë, në samitin e mëparshëm të NATO-s në Madrid, u deshën orë të tëra negociatash për të marrë mbështetjen e Erdoganit për ftesën fillestare në Stokholm. Një takim mes presidentit turk, kryeministrit suedez Ulf Kristersson dhe sekretarit të përgjithshëm të NATO-s, Jens Stoltenberg është planifikuar për të hënën në Vilnius. Ata do të zhbllokojnë situatën dhe do të marrin një premtim turk pak para hapjes së samitit.

Pushtimi rus i Ukrainës e shtyu NATO-n të rishikonte tërësisht sistemet e saj të mbrojtjes në frontin e saj lindor. Udhëheqësit kanë hartuar plane rajonale të përshtatura me kontekstin e ri gjeostrategjik, të cilat detajojnë kërcënimet kryesore, mjetet e nevojshme për të mbrojtur çdo rajon dhe drejtimet e mundshme të veprimit. Diplomatët thonë se Turqia ka kundërshtuar, por përfundimisht duhet të japë miratimin në samit.

Edel Strazimiri / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.