Hendeku gjinor i pagave: Vetëm një vend në Europë paguan gratë më shumë se burrat!

Hendeku gjinor i pagave është ende shumë i dukshëm në Europë. Disa tregues tregojnë pabarazinë midis grave dhe burrave në shumë fusha, por jeta ekonomike është një nga fushat kryesore që prek më shumë gratë. Pavarësisht disa përmirësimeve në Europë, gratë ende vuajnë nga boshllëqet gjinore kur bëhet fjalë për pagat, pjesëmarrjen në fuqinë punëtore, punësimin dhe pozicionet hierarkike në vendin e punës.

Pabarazia gjinore në paga është debatuar gjithnjë e më shumë vitet e fundit. Hendeku i parregulluar i pagave gjinore është një tregues domethënës, që tregon diferencën midis të ardhurave mesatare bruto për orë të burrave dhe grave, shprehur si përqindje e të ardhurave mesatare bruto për orë të burrave. Nuk merr parasysh arsimin, moshën, orët e punës ose llojin e punës.

Kjo në thelb zbulon se sa më pak fitojnë gratë sesa burrat. Në vitin 2022, hendeku gjinor ishte 12.7 % në BE. Me fjalë të tjera, gratë fituan mesatarisht 12.7 % më pak në orë se burrat. Kjo tregon se gratë fitojnë mesatarisht 87.3 euro për çdo 100 euro të fituar nga burrat. Me pak fjalë, gratë do të duhet të punojnë 1.5 muaj shtesë për të bërë diferencën. Hendeku gjinor i pagave ndryshonte ndjeshëm në BE dhe në bllokun e Shoqatës Europiane të Tregtisë së Lirë (EFTA). Në vitin 2022, ishte mbi 17 % në disa vende. Estonia kishte diferencën më të lartë të pagave gjinore me 21.3 %, e ndjekur nga Austria (18.4 %), Zvicra dhe Çekia (të dyja 17.9 %).

Luksemburgu (-0.7 %) ishte i vetmi vend me një shifër negative, që do të thotë se gratë fitonin pak më shumë se burrat. Përveç Luksemburgut, Italia, Rumania dhe Belgjika kishin diferencën më të ulët të pagave gjinore me më pak se pesë %. Midis “Katër të Mëdhenjve” të BE-së, Gjermania (17.7 %) dhe Franca (13.9 %) kishin boshllëqe më të larta se mesatarja e BE-së. Në gjashtë vende, përkatësisht Slloveni, Letoni, Poloni, Maltë, Zvicër dhe Lituani, hendeku gjinor i pagave u rrit, duke variuar nga 0.1 pp në 3.7 pp.

Sipas Komisionit, arsyet kryesore janë:

• Ndarja sektoriale: Rreth 24 % e hendekut gjinor të pagave lidhet me mbipërfaqësimin e grave në sektorë relativisht me pagë të ulët, si kujdesi, shëndetësia dhe arsimi. Në vitin 2022, 28 % e grave në BE punonin me kohë të pjesshme krahasuar me 8 % të burrave.
• Diskriminimi i pagesës: Gratë fitojnë më pak se burrat për të kryer punë të barabartë ose punë me vlerë të barabartë në disa raste.
• Pjesa e pabarabartë e punës së papaguar: Gratë kanë më shumë orë pune në javë se burrat, por ato shpenzojnë më shumë orë në punë pa pagesë, një fakt që mund të ndikojë edhe në zgjedhjet e tyre të karrierës. Ata kanë shumë më tepër gjasa të ndalojnë së punuari për t’u kujdesur për fëmijët dhe të afërmit. Kjo është arsyeja pse BE-ja promovon ndarjen e barabartë të lejeve prindërore.
• Tavani prej xhami: Pozicioni në hierarki padyshim ndikon në nivelin e pagës. Për shembull, profesioni me diferencat më të mëdha në të ardhurat për orë në BE ishin menaxherët: 23 % fitime më të ulëta për gratë sesa për burrat.

Përveçse paguhen më shumë se femrat, meshkujt përgjithësisht zënë pozita më të larta se femrat. Në vitin 2021, gratë përbënin vetëm 35 % të menaxherëve në BE. Siç tregon grafiku i mësipërm, %ja e grave në këtë pozicion nuk ishte mbi 50 % në asnjë vend të BE-së. Letonia (46 %), Polonia dhe Suedia (të dyja 43 %) kishin %jet më të mëdha ndërsa Qiproja (21 %), Luksemburgu (22 %) dhe Hollanda (26 %) shënuan %jet më të vogla. Shumë faktorë ende duhet të merren parasysh për të kuptuar hendekun gjinor të pagave. Në vitin 2022, gratë me arsim të lartë (37.1 %), që përfshin universitete, kolegje, trajnime teknike, në BE ishin qartësisht më të larta se burrat (31.4 %). %ja e grave me arsim të lartë ishte më e lartë se pjesa përkatëse e burrave në pothuajse të gjitha vendet e BE-së, përveç Gjermanisë dhe Austrisë.

Megjithatë, shkalla e punësimit të grave (83.6) ishte më e ulët se e burrave (88.9 %) në BE. Këto shifra tregojnë qartë se gratë janë më pak të punësuara edhe pse janë më të arsimuara. Mes moshës 15-64 vjeç, shkalla e punësimit në BE për burrat ishte 74.7 % në vitin 2023, duke tejkaluar atë të grave (64.9 %) me 9.8 pikë %je. Shkalla e punësimit të burrave ishte më e lartë se ajo e grave në të gjitha vendet e BE-së, duke filluar nga 0.3 pp në Lituani në 19.1 pp në Greqi. Turqia, një vend kandidat, ishte 34.6 pp. Spanja, Malta dhe Luksemburgu shënuan përmirësime të konsiderueshme në ngushtimin e hendekut gjinor në pjesëmarrjen në fuqinë punëtore në dy dekadat e fundit.

Edel Strazimiri / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.