Shkencëtarët paralajmërojnë ‘efekte e pasoja të tmerrshme’ ndërsa Mesdheu vazhdon të nxehet!

Ndërsa pushuesit mund të shijojnë ngrohtësinë e verës së Detit Mesdhe, shkencëtarët e klimës po paralajmërojnë për pasoja të tmerrshme për jetën e saj detare pasi ajo digjet në një seri valësh të forta temperaturash të larta.

Nga Barcelona në Tel Aviv, shkencëtarët thonë se janë dëshmitarë të rritjes së jashtëzakonshme të temperaturave që variojnë nga 3 gradë Celsius në 5 gradë Celsius mbi normën për këtë periudhë të vitit. Temperaturat e ujit kanë kaluar rregullisht 30 C në disa ditë.

Nxehtësia ekstreme në Europë dhe vende të tjera përreth Mesdheut ka rrëmbyer titujt kryesorë këtë verë, por temperatura në rritje e detit është kryesisht jashtë syve dhe jashtë mendjes.

Valët e nxehtësisë detare shkaktohen nga rrymat e oqeanit që krijojnë zona me ujë të ngrohtë. Sistemet e motit dhe nxehtësia në atmosferë gjithashtu mund të grumbullohen në shkallë të temperaturës së ujit. Dhe ashtu si homologët e tyre në tokë, valët e të nxehtit detar janë më të gjata, më të shpeshta dhe më intensive për shkak të ndryshimeve klimatike të shkaktuara nga njerëzit.

Situata është “shumë shqetësuese”, thotë Joaquim Garrabou, një studiues në Institutin e Shkencave Detare në Barcelonë. Garrabou është pjesë e një ekipi që publikoi së fundmi raportin për valët e të nxehtit në Detin Mesdhe midis 2015 dhe 2019. Raporti thotë se këto fenomene kanë çuar në “vdekshmëri masive” të specieve detare.

Rreth 50 lloje, duke përfshirë koralet, sfungjerët dhe algat e detit, u prekën përgjatë mijëra kilometrave të brigjeve të Mesdheut, sipas studimit, i cili u botua në revistën Global Change Biology. Situata në pellgun lindor të Mesdheut është veçanërisht e rëndë.

Ujërat jashtë Izraelit, Qipros, Libanit dhe Sirisë janë “pika më e nxehtë në Mesdhe, me siguri”, tha Gil Rilov, një biolog detar në Institutin e Kërkimeve Oqeanografike dhe Limnologjike të Izraelit dhe një nga bashkautorët e studimit. Temperaturat mesatare të detit në verë tani janë vazhdimisht mbi 31 C.

Këto dete që po ngrohen po çojnë shumë specie vendase në buzë, “sepse çdo verë temperatura e tyre optimale tejkalohet,” tha ai. Ajo që ai dhe kolegët e tij po dëshmojnë në lidhje me humbjen e biodiversitetit është ajo që parashikohet të ndodhë më në perëndim në Mesdhe drejt Greqisë, Italisë dhe Spanjës në vitet e ardhshme.

Garrabou thekson se detet i kanë shërbyer planetit duke thithur 90% të nxehtësisë së tepërt të tokës dhe 30% të dioksidit të karbonit të emetuar në atmosferë nga prodhimi i qymyrit, naftës dhe gazit. Ky efekt i karbonit mbron planetin nga efektet edhe më të ashpra të klimës. Kjo ishte e mundur sepse oqeanet dhe detet ishin në gjendje të shëndetshme, tha Garrabou. “Por tani ne e kemi çuar oqeanin në një gjendje jo të shëndetshme dhe jofunksionale,” tha ai.

Ndërsa emetimet e gazit serrë të tokës do të duhet të reduktohen në mënyrë drastike nëse do të kufizohet ngrohja e detit, shkencëtarët e oqeanit po kërkojnë posaçërisht autoritetet për të garantuar që 30% e zonave detare të mbrohen nga aktivitetet njerëzore si peshkimi, gjë që do t’i jepte specieve një shans. të shërohen dhe të lulëzojnë.

Rreth 8% e zonës së Detit Mesdhe është aktualisht e mbrojtur. Garrabou dhe Rilov thanë se politikëbërësit janë kryesisht të pavetëdijshëm për ngrohjen e Mesdheut dhe ndikimin e tij.

Valët e të nxehtit ndodhin kur moti veçanërisht i nxehtë vazhdon për një numër të caktuar ditësh, pa shi ose pak erë. Valët e nxehtësisë tokësore ndihmojnë në shkaktimin e valëve të të nxehtit detar dhe të dyja priren të ushqejnë njëri-tjetrin në një rreth vicioz dhe ngrohës.

Valët e të nxehtit tokësor janë bërë të zakonshme në shumë vende rreth Mesdheut, me efekte anësore dramatike si zjarret, thatësirat, humbjet e të korrave dhe temperaturat jashtëzakonisht të larta.

Por valët e të nxehtit detar mund të kenë gjithashtu pasoja serioze për vendet në kufi me Mesdheun dhe mbi 500 milionë njerëz që jetojnë atje nëse nuk trajtohet së shpejti, thonë shkencëtarët. Stoqet e peshkut do të shterohen dhe turizmi do të ndikohet negativisht, pasi stuhitë shkatërruese mund të bëhen më të zakonshme në tokë.

Pavarësisht se përfaqëson më pak se 1% të sipërfaqes globale të oqeanit, Mesdheu është një nga rezervuarët kryesorë të biodiversitetit detar, që përmban midis 4% dhe 18% të specieve detare të njohura në botë.

Disa nga speciet më të prekura janë çelësi për ruajtjen e funksionimit dhe diversitetit të habitateve të detit të cilat mund të thithin sasi të mëdha të dioksidit të karbonit dhe strehojnë jetën detare, ose shkëmbinjtë koralorë, të cilët janë gjithashtu shtëpia e kafshëve të egra, do të ishin në rrezik.

Garrabou thotë se ndikimet e vdekshmërisë në specie u vëzhguan midis sipërfaqes dhe 45 metra  thellësi, ku valët e të nxehtit detar të regjistruara ishin të jashtëzakonshme. Valët e të nxehtit prekën më shumë se 90% të sipërfaqes së Detit Mesdhe.

Sipas punimeve më të fundit shkencore, temperatura e sipërfaqes së detit në Mesdhe është rritur me 0,4 C çdo dekadë midis 1982 dhe 2018. Në baza vjetore, ajo është rritur me rreth 0,05 C gjatë dekadës së fundit pa asnjë shenjë të rënies. Edhe fraksione gradash të temperaturave mund të kenë efekte katastrofike në shëndetin e oqeanit, thonë ekspertët. Zonat e prekura janë rritur gjithashtu që nga vitet 1980 dhe tani mbulojnë pjesën më të madhe të Mesdheut, sugjeron studimi.

Edel Strazimiri / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.