Toka rrotullohet gjithnjë e më shpejt – “Meta” jep alarmin: Pasoja shkatërruese në sistemet informatike

29 qershorin e kaluar njerëzimi përjetoi ditën më të shkurtër që nga koha kur nisi regjistrimi i të dhënave gjurmuese falë orëve atomike: në vitet ’60. Por është pothuajse e pamundur që dikush ta ketë vënë re. Mesnata u shënua me 1.59 milisekonda më herët se 24 orët ‘kanonike” ose 86.400 sekonda. Më pak se një përplasje qepallash të syrit. Duket një gjë e vogël, përkundrazi është një ngjarje emblematike e përshpejtimit të rrotullimit të tokës që vërehet që nga viti 2016. Ndryshime të vogla, sigurisht, por që në afat të gjatë rrezikojnë të kenë ndikime shumë serioze në pajisjet dixhitale.

Edhe shkencëtarët nuk e kanë ende të qartë arsyen e një rritjeje të tillë të shpejtësisë. Ajo që është e sigurt është se rreth 1.4 miliardë vjet më parë planetit tonë iu deshën më pak se 19 orë për të kryer një rrotullim të plotë. Më pas u ngadalësua me rreth 74 mijë milisekonda në vit, derisa arriti në 24. Arsyet renditen që nga ndikimi i hënës në baticat, shkrirja e akullit e deri tek te lëvizjet e bërthamës së brendshme – por hipoteza kryesore është se një rol udhëheqës po luhet nga ” Lëkundja e Chandlerit”, një term që përcakton lëkundjet e vogla për shkak të sfericitetit të papërsosur të Tokës që kanë efektin e zhvendosjes ciklike të boshtit të rrotullimit global prej 3-4 metrash nga Poli i Veriut me një periudhë prej 433 ditësh.

Vazhdimi afatgjatë i trendit mund të çojë në nevojën për të “hequr” një sekondë nga orët tona. Në zhargonin teknik flitet për “sekonda të brishtë”. Me fjalë të tjera, në datat e përcaktuara akrepat shënonin 23:59:60 përpara se të kalonin në ditën tjetër. Megjithatë, në të ardhmen, për të mbajtur kohën e koordinuar universale (UTC) në përputhje me mesataren e ditës diellore, mund të jetë e nevojshme të përdoret operimi i kundërt, duke sjellë mesnatën direkt pas orës 23:59:58.

Edhe pse aktualisht është një eventualitet mjaft i parakohshëm, hipoteza e një sekonde më pak ka krijuar kaos në zyrat e Meta-s, kompanisë së Facebook dhe Instagram. Në një postim të publikuar më 25 korrik, inxhinierët e Menlo Park, Oleg Obleukhov dhe Ahmad Byagovi deklaruan se do të punonin për të “ndaluar futjen e ardhshme të sekondave të brishtë” për “të paktën një mijë vitet e ardhshme”. “Si sektor – shkruanin ata – ne hasim probleme sa herë që futet një sekondë e parë. Dhe duke qenë se është një ngjarje kaq e rrallë, ajo shkatërron komunitetin sa herë që ndodh”. Rrjedhimisht, “meqenëse ndikimi i një sekondi negativ nuk është testuar kurrë në shkallë të gjerë, kjo mund të ketë një efekt shkatërrues në softuerin që mbështetet në kohëmatës ose mjete planifikimi.

Dorina Kurtaj / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.