Çfarë pritet nga grindjet e mëdha të BE-së për para ? / A do të rishikojë Komisioni Europian buxhetin shumëvjeçar

Komisioni Evropian pritet të paraqesë propozime për të rishikuar buxhetin shtatëvjeçar të bllokut, burime të reja të ardhurash për buxhetin e BE-së dhe Fondin e shumëpritur të Sovranitetit Evropian.

Ndryshe nga SHBA-ja apo Kina, BE-ja ka pak të ardhura vetë dhe varet kryesisht nga kontributet financiare të shteteve të saj anëtare. Për t’u dhënë atyre qartësi se çfarë kostoje duhet të presin gjatë viteve të ardhshme, buxheti i BE-së është i organizuar në periudha shtatëvjeçare, Korniza Financiare Shumëvjeçare (KFF).

Periudha aktuale zgjat nga viti 2021 deri në vitin 2027, që do të thotë se viti 2024 shënon një gjysmë kohe, përpara së cilës Komisioni zakonisht përgatit një rishikim.

“Rishikimet afatmesme kanë qenë tradicionalisht gjithmonë jo-ngjarje,” tha Johannes Lindner, drejtor i Qendrës Jacques Delors në Shkollën Hertie në Berlin, për EURACTIV, por theksoi se këtë herë është ndryshe.

Inflacioni i lartë, rritja e kostove të huamarrjes në BE dhe nevoja për të mbështetur Ukrainën janë arsye të mjaftueshme për të rinegociuar prioritetet e shpenzimeve.

Krahas rishikimit të buxhetit shumëvjeçar, Komisioni synon gjithashtu të paraqesë propozimin e tij të shumëpritur për një Fond Evropian të Sovranitetit dhe një propozim për burimet e reja të të ardhurave të BE-së.

Si e ka ndryshuar lufta në Ukrainë buxhetin e BE-së

Si pjesë e përpjekjes së saj për të mbështetur Ukrainën, BE-ja ka rritur mbështetjen financiare, duke i dhënë më shumë para Ukrainës.

Edhe para sulmit rus, Ukrainës iu dha hua 1.2 miliardë euro në shkurt 2022, dhe pas luftës, u miratuan dy paketa të reja të ndihmës makrofinanciare shtesë për 2022 dhe 2023 në total 27 miliardë euro, pa llogaritur mbështetjen e tjera më të synuara.

Si pjesë e rishikimit afatmesëm, Komisioni po punon për një plan se si të zgjasë ndihmën për Ukrainën, e cila supozohet të zgjasë për katër vitet e ardhshme, sipas një raporti nga Financial Times.

“Në funksion të qëndrueshmërisë së borxhit të Ukrainës, është e rëndësishme, të jemi të sinqertë dhe të sigurohemi që jo gjithçka të financohet përmes kredive, por edhe përmes granteve”, shtoi Lindner.

Por pagesat për Ukrainën nuk janë mënyra e vetme se si lufta ka ndikuar në financat e BE-së. Me inflacionin në nivele rekord dhe Bankën Qendrore Evropiane që vazhdon të rrisë normat e interesit, kostot e shpenzimeve dhe të huamarrjes janë në një nivel më të lartë se sa pritej.

“Të pëlqen apo jo, pagat e Komisionit janë pak a shumë të indeksuara, siç janë shumë nga qiratë për ndërtesat e institucioneve të BE-së,” tha Lindner. Ndërsa llogaritja e buxhetit të BE-së supozon një inflacion prej 2%, gjë që e ka ndihmuar atë ndërkohë që inflacioni aktual ishte më i ulët, inflacioni në Belgjikë kaloi 10% në vitin 2022, krahasuar me mesataren e BE-së prej 9.2%.

Së fundi, pagesat e normave të interesit po kërcënojnë të hanë buxhetin, i cili, pa burime shtesë, mund të jetë në kurriz të shpenzimeve të tjera, për shembull për Erasmus+ ose programet kërkimore.

Vështirë të bindësh shtetet anëtare të paguajnë më shumë

Ndërsa të gjitha këto çështje shpjegojnë qartë se përse plani financiar afatgjatë i BE-së ka nevojë për një rishikim, do të jetë e vështirë të binden vendet anëtare që t’i japin më shumë para BE-së, veçanërisht pasi atyre u kërkohet të reduktojnë shpenzimet e tyre publike si pjesë e bllokut në luftën kundër inflacionit.

Ndërsa nevojat e shpenzimeve për inflacionin, pagesat e interesit dhe Ukrainën nuk janë veçanërisht të diskutueshme, askush përveç Parlamentit Evropian nuk ka të ngjarë të shtyjë për një rritje të fortë të burimeve për BE-në, sipas Lindner.

Në fillim të këtij muaji, një diplomat i BE-së u tha gazetarëve se “27 shtete anëtare janë të mendimit se nuk kanë para për të dërguar në BE”.

Ndërsa ruajtja e prioriteteve aktuale buxhetore do të jetë mjaft e vështirë, Komisioni gjithashtu ka kërkesa të reja për personel për shkak të detyrave shtesë që i janë dhënë, për shembull në policimin e platformave të mëdha teknologjike.

Një shembull tjetër mund të jetë ndihma shtetërore, ku Komisioni ka hequr përkohësisht disa rregulla në përgjigje të Aktit të Reduktimit të Inflacionit të SHBA-së. Me qeveritë kombëtare që ankohen për procese të gjata në Bruksel për miratimin e subvencioneve, më shumë kapacitete personeli mund të ndihmojnë.

Fondi i Sovranitetit ka humbur vrullin

Kur shpalli lehtësimin e rregullave për subvencionet kombëtare, Komisioni u përball me shqetësimet se kjo do t’u jepte një avantazh të padrejtë vendeve anëtare më të mëdha dhe më të pasura që kanë më shumë liri financiare për të mbështetur bizneset e tyre.

Në fakt, 50% e ndihmës shtetërore të njoftuar sipas rregullave të relaksuara është shpallur nga Gjermania, me Francën pas (23.5%) dhe Italinë në vendin e tretë (7.8%), sipas të dhënave të Komisionit Europian.

Por ndërsa disa shtete anëtare kanë shpresuar për një fond ambicioz të nivelit të BE-së, i cili mund të balancojë kapacitetet e ndryshme të shpenzimeve kombëtare, “ky debat mbi fondin e sovranitetit ka humbur vrullin”, tha Lindner.

Prandaj, ai nuk pret një fond të ri të madh, e lëre më një borxh të ri në nivel të BE-së, të cilin komisioneri i tregut të brendshëm Thierry Breton e mbrojti për një kohë të gjatë, por ndërkohë ka hequr dorë.

Në vend të kësaj, një rialokim i fondeve ekzistuese duket më i mundshëm, për shembull nga fondi i kohezionit. Një rol mund të luajë edhe Banka Evropiane e Investimeve, e cila ofron kredi për investitorët, pjesërisht të mbështetura me garanci nga buxheti i BE-së si pjesë e programit “InvestEU”.

Prandaj, nuk ka gjasa të jetë një fond që mund të kompensojë plotësisht çekuilibrin në fuqinë fiskale midis vendeve anëtare të BE-së.

Burime të reja të ardhurash?

Një rrugëdalje nga dilema mund të jetë futja e të ardhurave të reja direkte për BE-në.

Muajin e kaluar, Parlamenti Evropian paraqiti idetë e tij për burime të reja vetanake, të tilla si një taksë e transaksioneve financiare, një taksë mbi kriptovalutat ose një taksë importi për mallrat e prodhuara nga punëtorët e paguar nën kufirin e varfërisë.

Por ndërkohë që qeveritë kombëtare do të jenë shumë të kujdesshme në lidhje me dhënien e kompetencave të BE-së në lidhje me taksat, Lindner pret një debat më intensiv por po aq të vështirë se si të peshojnë kontributet kombëtare në buxhetin e BE-së.

“Mund ta imagjinoj se ndoshta ky debat do të përparojë shumë ngadalë dhe ndoshta as nuk do të përfundojë me rishikimin e MFF-së,” shtoi Lindner.

Një diplomat i shtetit anëtar të BE-së i dha procesit të rishikimit të MFF-së vetëm një “shans 50/50 për t’u përfunduar përpara përfundimit të ciklit aktual zgjedhor” në 2024.

Nebi Xhomaqi / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.