Cilat vende në Europë, përfshirë Shqipërinë, kanë normat më të larta të alkoolit tek të miturit?!

Shkalla e atyre që konsiderohen si konsumues të rëndë në mesin e adoleshentëve të moshës 15-16 vjeç është dukshëm më e lartë se tek të rriturit në shumicën e vendeve europiane. Duke qenë se konsumi i hershëm lidhet me konsumin e mëvonshëm në jetë, kjo paraqet një problem serioz të shëndetit publik në kontinent. Në vitin 2019, mesatarisht, më shumë se një e treta (37.4 %) e adoleshentëve në BE raportuan konsum të rëndë episodik të paktën një herë në 30 ditët e fundit, ndërsa kjo normë ishte më pak se një në pesë (18.7 %) tek të rriturit. Prandaj, adoleshentët që konsumojnë  shumë alkool ishin dy herë më shumë se të rriturit.

Cilat vende kanë shkallën më të lartë të konsumit të madh episodike tek adoleshentët? Si ndryshon ndryshimi në konsumin e rëndë midis adoleshentëve dhe të rriturve në të gjithë Europën? A po rritet apo po pakësohet konsumi i alkoolit te të miturit? Konsumi i rëndë episodik tek adoleshentët, i cila përkufizohet si pirja e pesë ose më shumë pijeve në një rast, varionte nga 8 % në Islandë në 59 % në Danimarkë në 2019.

Katër vende nordike – Islanda, Norvegjia, Suedia dhe Finlanda kanë regjistruar shkallën më të ulët të konsumit të rëndë të alkoolit në mesin e 15-16-vjeçarëve. Megjithatë, një vend tjetër nordik, Danimarka kishte shkallën më të lartë të konsumatorëve të rëndë. Kjo mund të lidhet me rregulloret. Në Danimarkë, adoleshentët kanë akses më të hershëm në alkool sesa ata në vendet e tjera nordike dhe politikat e kontrollit të alkoolit janë gjithashtu më pak të rrepta, sipas raportit të OECD ‘Gjendja e Shëndetit në Ciklin e BE-së, 2022’.

Mosha ligjore për të blerë birrë dhe verë në Danimarkë është më e ulët, në 16 në krahasim me 18 vjeç, megjithëse tani ka plane për të kufizuar shitjet e pijeve që përmbajnë më shumë se 6 % alkool për 16-18 vjeç. Shkalla e pirjes së rëndë ishte nën 25 % vetëm në pesë vende, katër ato nordike dhe Portugali. Përveç Danimarkës, ishte gjithashtu mbi 45 % në katër vende. Ato përfshinin Gjermaninë, Austrinë, Sllovakinë dhe Kroacinë. Adoleshentët në Francë dhe Spanjë (të dyja 34 %) dhe Itali (35 %) kishin norma më të ulëta të pirjes së tepërt se sa mesatarja e BE-së.

Normat e mëdha episodike të konsumit ishin më të larta tek adoleshentët sesa të rriturit në pothuajse të gjitha vendet në të gjithë Europën, përveç Islandës dhe Norvegjisë. Diferenca ndryshon në mënyrë të konsiderueshme, duke filluar nga -16 pikë përqindjeje (pp) në Islandë në 35 pp në Sllovaki ndërsa qëndronte në 19 pp në BE. Vetëm Islanda dhe Norvegjia kishin shifra negative, që tregon se pirja e tepërt e alkoolit ishte më e lartë tek të rriturit se moshat 15-16 vjeç. Sllovakia u pasua nga Austria (33 pp), Italia (31 pp) dhe Bullgaria (29 pp). Raporti i atyre që konsumojnë  shumë alkool midis adoleshentëve dhe të rriturve është gjithashtu një tregues shumë i dobishëm për të krahasuar këto grupmosha.

Italia, Spanja dhe Greqia ishin periferike. Raporti ishte 2 në BE, duke treguar se pirja e rëndë e alkoolit tek adoleshentët ishte dyfishi i asaj të të rriturve. Italia (8.8), Spanja (5.7) dhe Greqia (5.3) shënuan raportet më të larta, duke i bërë ato më të dallueshme. Ky raport ishte 1.6 në Francë, një vend tjetër mesdhetar. Raporti i konsumuesve të rëndë midis adoleshentëve ndaj të rriturve ishte gjithashtu mbi 3 në Sllovaki, Bullgari, Austri dhe Hungari.

Përveç Islandës dhe Norvegjisë ku pirja e rëndë e alkoolit ishte më e lartë tek të rriturit, Suedia (1.1) dhe Danimarka (1.6) kishin raporte më të ulëta në këtë tregues. Në të gjitha vendet, burrat kishin më shumë gjasa se gratë të raportonin pirjen e rëndë episodike. Në vitin 2019, mesatarisht në BE, 26.6 % e meshkujve raportuan se pinin shumë pije episodike të paktën një herë në muaj, krahasuar me 11.4 % të grave. Megjithatë, ky nuk është fakti tek adoleshentët. Në BE, pirja e rëndë episodike tek adoleshentët ishte 38.1 % tek djemtë ndërsa ishte 36.8 për vajzat. Djemtë raportuan norma më të larta të pirjes së rëndë se ajo e vajzave në 17 vende, ndërsa vajzat kishin norma më të larta se djemtë në 13 vende.

Studimet sugjerojnë se dallimi gjinor midis të rriturve mund të lidhet me pritshmëri të ndryshme kulturore dhe të pasqyrojë rolet tradicionale gjinore. Mund të shoqërohet gjithashtu me hendekun e punësimit gjinor dhe me të ardhura më të ulëta. Me sa duket, këto variabla nuk funksionojnë për adoleshentët. Ndryshimet në identitetin gjinor mund të jenë një shpjegues pasi maskuliniteti është më pak i lidhur me pirjen e rëndë sesa në të kaluarën, gjë që tregohet në një studim të vitit 2019 nga Jukka Törrönen i Universitetit të Stokholmit dhe kolegët e tij.

Dehja është një tjetër tregues që tregon se sa shumë pinë alkool adoleshentët. Në vitin 2018, përqindja e dehjes së përsëritur mes 15-vjeçarëve varionte nga 7 % në Irlandë në 42 % në Danimarkë. Ajo ishte 22 % në BE. Më shumë se një e katërta (27 %) e 15-vjeçarëve në Angli përjetuan dehje të përsëritur, që është të paktën dy herë në jetë. Përqindja e 15-vjeçarëve që përjetuan dehje të përsëritur ka rënë në shumicën e vendeve të BE-së gjatë dy dekadave të fundit. Ai ra mesatarisht nga 41 % në 24 % te djemtë dhe nga 29 % në 20 % te vajzat midis 1998 dhe 2018.

Përqindja e dehjes së përsëritur tek 15-vjeçarët (2018)

​Në vitin 2018, përqindja e dehjes së përsëritur mes 15-vjeçarëve varionte nga 7 % në Irlandë në 42 % në Danimarkë. Ajo ishte 22 % në BE. Më shumë se një e katërta (27 %) e 15-vjeçarëve në Angli përjetuan dehje të përsëritur, që është të paktën dy herë në jetë. Përqindja e 15-vjeçarëve që përjetuan dehje të përsëritur ka rënë në shumicën e vendeve të BE-së gjatë dy dekadave të fundit. Ai ra mesatarisht nga 41 % në 24 % te djemtë dhe nga 29 % në 20 % te vajzat midis 1998 dhe 2018.

Janë propozuar disa arsye për të shpjeguar uljen e normave të alkoolit tek të rinjtë. Teknologjia, normat sociale, marrëdhëniet familjare dhe identiteti gjinor, si dhe tendencat në shëndetin, fitnesin, mirëqenien dhe sjelljen e stilit të jetesës mund të shpjegojnë këtë prirje në rënie, sipas kapitullit “Tendencat dhe modelet në konsumimin e alkoolit” të OECD-së “Parandalimi i pafajshëm”. Raporti i përdorimit të alkoolit i shkruar nga Sabine Vuik dhe Jane Cheatley.

Ata sugjerojnë:

• Duke qenë se në ditët e sotme të rinjtë shkëmbejnë kryesisht komunikime virtuale (p.sh. përmes telefonave inteligjentë dhe mediave sociale), të cilat mund të krijojnë më pak raste për të pirë.
• Të rinjtë mund të dëshirojnë të kontrollojnë pirjen e tyre për të shmangur shpërndarjen publike të imazheve të pavlera të pijeve ekstreme përmes mediave dhe rrjeteve sociale.
• Ka më pak presion të bashkëmoshatarëve për të pirë.

A parashikon pirja në fëmijëri modelet e ardhshme të pijes?

Po sigurisht. Disa studime kanë zbuluar se pirja e hershme e alkoolit është e lidhur me pirjen më vonë në jetë sipas OECD. Duke përdorur të dhëna gjatësore nga Shtetet e Bashkuara, analiza e OECD-së tregon se pirja e alkoolit në fëmijëri (midis moshës 15 dhe 18 vjeç) është parashikuese e pirjes në të ardhmen. Efekti ishte edhe më i madh për gratë. Raporti i OECD sugjeroi se pirja e rëndë episodike e adoleshentëve lidhet me një sërë dëmesh akute të lidhura me alkoolin. Ato përfshijnë ndërprerje dhe lëndime, përplasje me makinë ose rritje të rrezikut për infeksione seksualisht të transmetueshme. Përdorimi i alkoolit në adoleshencë shoqërohet gjithashtu me rezultate të dobëta arsimore, duke përfshirë bullizmin dhe përjashtimin social.

Edel Strazimiri / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.