Ekonomitë e Azisë Qendrore po lulëzojnë falë Rusisë: Ja përse!

Kohët e mira ekonomike të Azisë Qendrore nuk janë pa të meta, mes akuzave që disa vende në rajon po ndihmojnë Moskën të shmangë sanksionet. Kohët janë të vështira. Lufta në Ukrainë, ndryshimi i klimës, ndikimi i zgjatur i COVID, plus një mori faktorësh të tjerë lokalë dhe ndërkombëtarë kanë goditur ekonomitë në mbarë botën. Por jo kudo.

Sipas raportit të fundit të Bankës Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH) ato në Azinë Qendrore panë rritje të tmerrshme gjatë gjysmës së parë të 2023. Taxhikistani kryeson paketën me rritje të PBB-së prej 7.5% që pritet këtë vit, e ndjekur nga Uzbekistani (6.5%), Kazakistani (5%) dhe Kirgistani (4.6%). Shumë elementë janë në lojë, duke përfshirë rihapjen e Kinës pas pandemisë, megjithatë Dr Anna Matveeva e Institutit të Rusisë të King’s College tregon për një “arsye shumë të qartë”: pushtimin e Ukrainës nga Moska.

Kompanitë ruse janë zhvendosur veçanërisht në Kazakistan dhe Kirgistan, me afërsinë e tyre gjeografike dhe “afërsinë kulturore” që e bëjnë procesin shumë më të lehtë, shton Matveeva. Ajo tregon gjithashtu anëtarësimin e dyshes në Bashkimin Ekonomik Euroaziatik me Rusinë, Bjellorusinë dhe Armeninë, që lehtëson integrimin ekonomik përmes tregjeve të përbashkëta, rregullimit të harmonizuar dhe zonave të tregtisë së lirë.

Shifrat e sakta janë të vështira për t’u arritur, por qindra mijëra rusë mendohet se janë larguar nga vendi që kur shpërtheu lufta në shkurt 2022. Megjithatë, shumë prej tyre janë kthyer, në pamundësi për të gjetur punë ose status të sigurt qëndrimi. Megjithatë, ka pjesë të tjera të historisë së suksesit të Azisë Qendrore. Emigrimi i punëtorëve nga rajoni në Rusi ka nxitur gjithashtu rritjen ekonomike pasi ata dërgojnë para në vendet e tyre të origjinës, sipas raportit të BERZH-it të shtatorit.

Ky fluks parash “kompenson veçanërisht eksodin e popullsisë në moshë pune” në Azinë Qendrore, me miliona që priren të punojnë në sektorë me pagë të ulët të ekonomisë ruse, si ndërtimi, bujqësia dhe mikpritja. Megjithatë, kjo rritje rrufe nuk është pa të meta. Akuzat janë shtuar në mesin e ekspertëve se vendet e Azisë Qendrore po ndihmojnë Rusinë t’i shmanget sanksioneve të vendosura nga Perëndimi për pushtimin e Ukrainës.

Të dhënat nga Bruegel, një think-tank i pavarur europian, tregojnë se importet e mallrave të sanksionuara perëndimore në Kazasktan u rritën masivisht pas pushtimit rus të shkurtit. Këto artikuj të kufizuar përfshijnë makineri elektrike dhe pjesë, instrumente dhe aparate dhe pajisje transporti. Ndërmjet janarit dhe tetorit 2022, kompanitë kazake eksportuan elektronikë dhe telefona celularë në Rusi për mbi 549 milionë euro, 18 herë më shumë se ajo në të njëjtën periudhë të vitit 2021, sipas të dhënave nga Byroja e Azisë Qendrore për Raportimin Analitik.

Megjithatë, një tregti e tillë nuk është aspak e re. Ajo mund të gjurmohet në rrugët që u shfaqën gjatë epokës së Luftës së Ftohtë, kur Rusia – atëherë BRSS – ishte embargo e ngjashme. Plus Matveeva shpjegon se Moska ka “mënyra të tjera për të punuar kundër sanksioneve”, me “shumë vende në mbarë botën të përfshira, përfshirë ato në Europë”.

Ndërsa ndikimi ekonomik i pasojave nga lufta në Ukrainë ka qenë kryesisht pozitiv në rajon, ka disa “gjëra me të cilat aziatikët qendrorë nuk janë mjaft të kënaqur”. Sanksionet kanë ndikuar në aftësinë e Azisë Qendrore për të eksportuar dhe transportuar mallra, me shumicën e rrugëve që përfshijnë territorin rus. Kazakistani në veçanti është i shqetësuar për sulmet e mundshme me dronë ukrainas në terminalin e Konsorciumit të Gazsjellësit Kaspik në Detin e Zi, të cilat potencialisht mund të pengojnë eksportet e tij të naftës.

Perëndimi në përpjekjen e tij për të dëmtuar Rusinë duhet të mendojë se çfarë do të thotë për të tjerët që në të vërtetë nuk kanë kaq shumë opsione të tjera. Presioni perëndimor krijon një efekt tjetërsues dhe më shumë ndjenja antiperëndimore aty ku nuk ka pasur realisht asnjë.

Edel Strazimiri / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.