Hidrocentrali gjysmë shekullor i vjetër në Shqipëri po kthehet në qendër inovative të energjisë

Shqipëria ka një sistem specifik të prodhimit të energjisë elektrike. Shteti ballkanik është mbështetur kryesisht në teknologjinë hidroenergjetike, ajo përbën më shumë se 99%, përqindjen më të lartë në Evropë dhe disa nga më të mëdhatë në botë.

Kjo do të thotë se dekarbonizimi nuk është një problem për sektorin, por ndryshimet klimatike po i bëjnë thatësirat më të shpeshta, kështu që vendi shpesh duhet t’i drejtohet importeve emergjente të energjisë. Përveç faktit që energjia elektrike e shtrenjtë nga jashtë po dëmton tashmë financat publike, Shqipëria do të ketë nevojë për investime masive për të prodhuar mjaftueshëm për nevojat e veta, por edhe për të përmbushur rritjen e pritshme të kërkesës për ngrohje të pastër, ftohje dhe lëvizshmëri elektrike, shkruan Balkan Green Energy.

Qeveria nisi “një strategji agresive të diversifikimit” në vitin 2019, theksoi së fundmi zëvendëskryeministrja dhe ministrja e Infrastrukturës dhe Energjisë Belinda Balluku dhe përsëriti se ajo mbetet e përkushtuar ndaj vendosjes së burimeve të rinovueshme.

Karavasta, termocentrali më i madh diellor në Ballkanin Perëndimor, është tani në ndërtim e sipër pasi kompania franceze Voltalia fitoi projektin në një ankand. Ajo ka një njësi tjetër fotovoltaike në tubacion sipas të njëjtit model.

Qeveria po subvencionon instalimin e sistemeve termike diellore për familjet. Gjithashtu po punohet për zgjerimin e numrit të prodhuesve, konsumatorëve të energjisë elektrike që kanë edhe panele fotovoltaike dhe prodhojnë energji elektrike. Por ishte një projekt për kombinimin e katër teknologjive të energjisë së rinovueshme që fitoi një vend midis Kampionëve të Tranzicionit të Energjisë në Ballkanin Perëndimor, i promovuar nga Balkan Green Energy News.

Teknologji e gjelbër e nivelit më të lartë për të katapultuar objektin e vjetërimit në modalitetin futuristik

Vau i Dejës, një nga hidrocentralet më të mëdhenj dhe më të vjetër në Shqipëri, po kthehet në një qendër të integruar të prodhimit të energjisë. E ndërtuar në vitin 1970 dhe e drejtuar nga shoqëria energjetike e kontrolluar nga shteti KESH (Korporata Elektroenergjitike Shqiptare), është e fundit në kaskadën e tre objekteve të tilla në lumin Drin.

Hidrocentrali 250 MW, i vendosur në veriperëndim të vendit, ka shtuar së fundmi një njësi të energjisë diellore 5.1 MW në digën e tij në Qyrsaq. Është shembulli i parë në Ballkanin Perëndimor i kombinimit të hidrocentraleve dhe fotovoltaikëve. Megjithatë, ambicia nuk ndalet me kaq, pasi po zhvillohet një procedurë tenderimi për instalimin e një termocentrali diellor lundrues në rezervuar.

Një vit më parë Balluku tha se sistemi do të fuqizohej edhe me një termocentral me erë. Do ta bënte atë termocentralin e parë hibrid të shkallës së shërbimeve të këtij lloji në botë për momentin.

Vau i Dejës është duke hipur mbi valën globale hibride të fuqisë

Zgjidhjet hibride po shfaqen si një faktor thelbësor në përpjekjet për të ulur në zero emetimet neto të gazeve serrë. Ka ende relativisht pak termocentrale të tillë në planet. Shumë prej tyre përfshijnë gjeneratorë me naftë ose objekte të tjera të prodhimit të energjisë që përdorin lëndë djegëse fosile.

Nga ana tjetër, planet për integrimin e energjisë elektrike nga burime të shumta të rinovueshme dhe bateritë po lindin kudo. Për shembull, tubacioni total i projektit në Shtetet e Bashkuara ka tejkaluar kapacitetin ekzistues të instaluar në vend.

Turqia, e cila tashmë kishte një portofol masiv të termocentraleve hibride, po përjeton një tjetër bum me përfitimet që qeveria nxori për investime në ruajtjen e energjisë. Diku tjetër në Evropën Juglindore, kompanitë janë kryesisht ende në fazën e planifikimit ose duke bërë projekte pilot, në një shkallë të vogël. Në Slloveni, një hidrocentral shtoi kapacitetin diellor verën e kaluar.

Fuqia hibride e rinovueshme fiton avantazh në tranzicionin e energjisë

Në përgjithësi, nuk do të ishte çudi nëse brenda pak dekadash termocentralet më aktive në botë janë hibride. Shumë objekte ekzistuese mund të transformohen duke shtuar një ose disa burime të tjera, ashtu siç po bën KESH, duke hedhur themelet për një sistem të ri energjie.

Ashtu si me çdo zgjidhje të re në teknologji, ka një numër të panjohurash në lidhje me stabilitetin e sistemit dhe menaxhimin e funksionimit të uzinës. Nëse shoqëria integron diellorin e montuar në tokë dhe lundrues dhe një park me erë me hidrocentralin e vjetër, ai mund të shërbejë si model për qindra objekte të tjera në të gjithë globin.

Përpjekja ka gjithashtu potencialin për të ndriçuar vendin e Shqipërisë në hartën e energjisë si një pioniere në teknologjitë e reja, veçanërisht në Evropën Juglindore.

Ideja prapa termocentraleve moderne hibride është të balancojnë një burim të ndërprerë me energji nga një sistem tjetër. Çifti më i dukshëm janë energjia e erës dhe diellit, pasi era është më e fortë gjatë natës dhe në dimër, ndërsa fotovoltaikët prodhojnë vetëm gjatë ditës dhe kulmi është në verë. Ai mundëson një prodhim total më të parashikueshëm për operatorin.

Në një version tjetër, një termocentral gjeotermik mund të përputhet me diellin ose me erën ose të dyja, e kështu me radhë. Fuqia e tepërt mund të ruhet në bateri për t’u përdorur kur prodhimi dobësohet papritur.

Një tjetër digë në Vaun e Dejës do të pajiset me panele diellore

Hidroenergjia varet gjithashtu nga moti, kështu që është një kandidat i mirë për një përmirësim. Në anën e mirë, aftësia e tyre për të kontrolluar nivelin e ujit në rezervuar ndihmon për t’u përshtatur me ndryshimet në kërkesë.

Sistemet kryesore hidroelektrike janë veçanërisht të përshtatshme. Ata janë tashmë të lidhur me rrjetin e transmetimit dhe zakonisht kanë diga të aksesueshme për diellore të montuara në tokë, si dhe rezervuarë për fotovoltaikë lundrues, të quajtur gjerësisht floatovoltaikë.

Njësia e energjisë diellore në digën e Qyrsaqit zë më shumë se dy hektarë e gjysmë prej 3.2 hektarësh në total. Tashmë KESH ka në plan të ndërtojë një tjetër, në digën e Zadejës te Vau i Dejës. Sistemi i ardhshëm 8.25 MW parashikohet të shtrihet në 40 hektarë, krahasuar me 48.6 hektarë të sipërfaqes totale.

Projekti diellor lundrues në Shqipëri do të ishte aktualisht më i madhi në Evropë

Parku diellor lundrues duhet të ketë kapacitet maksimal prej 12.9 MW. Aktualisht do të ishte më i madhi në Evropë. KESH synon të vendosë panelet në 11 hektarë ose 0.45% të sipërfaqes së përgjithshme të liqenit. Ajo pret prodhim mesatar vjetor prej 17.6 GWh. Projekti vlerësohet në 13.9 milionë euro, nga të cilat 70% do të mbulohet me një kredi nga Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim.

Vlen të përmendet, kompania norvegjeze e energjisë së gjelbër Statkraft ka instaluar një termocentral lundrues diellor në Shqipëri në vitin 2021 në rezervuarin e hidrocentralit të saj të Banjës, i cili është një tjetër i pari për vendin. Avantazhi i floatovoltaikëve është se ato mund të instalohen pa çështje pronësie. Për më tepër, uji ftoh panelet, dhe nga ana tjetër ato reduktojnë avullimin.

KESH po tregon vendosmëri për të marrë një pozicion të rëndësishëm në sektorin e ri. Pothuajse dy vjet më parë themeloi një filial të quajtur Solar Energy of Albania – SENA. Ai është përgjegjës për projektin e energjisë diellore lundruese, por edhe për përpjekjet e ardhshme fotovoltaike duke përfshirë mirëmbajtjen.

Rritja shpërthyese e kapaciteteve hibride në shkallë globale po i ofron ndërmarrjes mundësinë për të bërë emër me një zgjidhje origjinale duke zhvilluar një sistem operativ inteligjent në Vaun e Dejës. (Burimi: Balkan Green Energy)

Nebi Xhomaqi / SCAN

 

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.