Ku i sigurojnë paratë bashkitë? – Shoqatat e bashkive kërkojnë rritjen e transfertës së pakushtëzuar në 2% të PBB-së

Burimet kryesore të të ardhurave të bashkive janë ato nga taksat dhe tarifat vendore të cilat i mbledhin vetë, transferta e pakushëztuar si dhe të ardhurat nga ndarja e disa taksave të pushtetit vendor. Transferta e pakushtëzuar për bashkitë përbëhet nga transferta e përgjithshme e cila është në nivelin 1 % të Prodhimit të Brendshëm Bruto,  e cila për vitin 2023 ishte 21.7 miliardë lekë dhe transferta sektoriale prej 9.9 miliardë lekësh që që shërben për funksionet e decentralizuara rishtazi. Por si ndahen paratë mes bashkive?

Për ndarjen e fondeve aplikohet një formulë e cila identifikon nevojat për shpenzime të bashkive duke u bazuar tek popullsia relative, dendësia e popullsisë (që reflekton diferencat në koston e ushtrimit të funksioneve ndërmjet bashkive) dhe tek numri faktik i fëmijëve në kopshte dhe nxënësve në shkollat 9-vjeçare dhe të mesme në çdo bashki.

Po ashtu formula mat edhe kapacitetin fiskal, të cilat mblidhen dhe u transferohen plotësisht ose pjesërisht bashkive nga administrata tatimore qendrore. Ekualizimi fiskal bazohet në të ardhurat faktike nga tatimi mbi të ardhurat personale, nga taksa vjetore e automjeteve të përdorura dhe taksa e kalimit të së drejtës së pronësisë  për pasuritë e paluajtshme.

Referuar kësaj formule, bashkitë që përfitojnë më shumë fonde janë kryesisht bashkitë e mëdha, si Bashkia Tiranë, Durrës , Elbasan, Shkodër, fier dh Vlorë. Ndërsa bashkitë që marrin më pak fonde janë bashkitë e vogla si Libohove, Pustec, Konispol, të cilat janë edhe më të pafuqishme për ofrimin e shërbimeve cilësore për qytetarët. Por a duhet të ndryshojë kjo formulë me qëllim që të fuqizohen dhe të vegjlit?

Së fundmi përfaqësues të shoqatave të bashkive kanë kërkuar që është domosdoshmëri rritja e transfertës së pakushtëzuar deri në 2 për qind të PBB-së, në mënyrë që funksionet e transferuara tek bashkitë të përmbushen si ç duhen dhe reforma e decentralizimit të jetë më e saktë. Ky do të ishte fillimi, për ti hapur rrugën një formule edhe më të përshtatshme dhe gjithëpërfshirëse për pushtetin vendor.

Elisabeta Dosku/ SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.