Zhvillimi i Brukselit: Sa ka përparuar ekonomikisht Europa në 20 vite?

Njëzet vjet më parë, 10 vende të reja iu bashkuan Bashkimit Europian. Një raport i ri ka shqyrtuar përparimin ekonomik të 8 prej këtyre vendeve anëtare. Për të shënuar pranimin në BE të Çekisë, Estonisë, Hungarisë, Letonisë, Lituanisë, Polonisë, Republikës Sllovake dhe Sllovenisë, Banka Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH) ka përpiluar një raport për të parë se sa mirë kanë ecur vendet. Qiproja dhe Malta, të cilat gjithashtu u bashkuan në atë ditë, janë përjashtuar nga raporti sepse nuk hyjnë në zonat në të cilat operon BERZH. Vendet e përfshira, me përjashtim të Sllovenisë, pjesë e ish-Jugosllavisë së paangazhuar, ishin më parë në anën lindore të Perdes së Hekurt gjatë epokës sovjetike. Shpërbërja e regjimit komunist dhe anëtarësimi në BE i transformoi këto kombe.

Në vitin 1995, BE-8 regjistroi një GDP mesatare për frymë që përfaqësonte 14% të totalit të Gjermanisë. Kjo, deri në vitin 2003 ishte rritur në 26% dhe, në vitin 2023, kishte arritur në 50%. Kur shikonte vendet me të ardhura më të ulëta brenda grupit, BERZH vuri në dukje se hendeku me Gjermaninë po mbyllej më shpejt, pasi vendet më pak të zhvilluara gëzonin përparim më të shpejtë. Në vitin 2004, të ardhurat për kokë të Sllovenisë ishin 50% e Gjermanisë, megjithëse kjo ishte rritur në 61% deri në vitin 2023. Për të parë Bullgarinë dhe Rumaninë, të cilët iu bashkuan BE-së pak më vonë në 2007, PBB-ja e tyre për frymë u trefishua më shumë se sa përqindja e Gjermanisë midis 2004 dhe 2023.

Nga rritja prej 24% e PBB-së për frymë, e parë midis 2003 dhe 2023, BERZH argumentoi se 14% e kësaj rritjeje është falë anëtarësimit në BE. Me fjalë të tjera, ndërsa raporti vuri në dukje një rritje prej 10% për tregjet jo-BE me karakteristika të ngjashme, ai i quajti  përmirësimet shtesë një “bonus anëtarësimi” për 8 vende të BE-së. Një shpjegim për këtë prirje është se anëtarësimi në BE i lejon ekonomitë të tërheqin më shumë investime të huaja dhe blloku gjithashtu lehtëson tregtinë ndërkombëtare. Vendeve anëtare u jepet veçanërisht akses në tregun e vetëm, i cili lejon qarkullimin e lirë të mallrave, shërbimeve, kapitalit dhe punës brenda BE-së.

Sipas BERZH-it, bonusi i anëtarësimit u bë i rëndësishëm në fillim të viteve 2000, megjithëse ky avantazh u bë më pak i theksuar kur kriza financiare e vitit 2008 shkaktoi ndikimin e saj në ekonomitë anembanë globit. Megjithatë, në krahasim me ekonomitë jashtë BE-së, ritmet e rritjes më vonë u rikuperuan më fuqishëm në vendet e BE-8. Raporti i BERZH-it vuri në dukje gjithashtu një studim të veçantë të kryer me Bankën Botërore, duke sugjeruar se pranimi në BE ka përmirësuar mirëqenien brenda tetë vendeve anëtare. Deri në një pikë të caktuar, hulumtimet sugjerojnë se të ardhurat janë të lidhura pozitivisht me lumturinë. Megjithatë, studimet që shqyrtojnë marrëdhënien ndërmjet anëtarësimit në BE dhe kënaqësisë më të madhe të jetës nuk kanë vënë re gjithmonë një korrelacion të qartë.

Sipas një studimi të vitit 2017 nga Instituti IZA për Ekonominë e Punës, anëtarësimi në BE rriti kënaqësinë mesatare të jetës në Bullgari megjithëse nuk mund të thuhet e njëjta gjë për Rumaninë. Këto rezultate mund të jenë ndikuar nga ngjarje më të gjera politike dhe besimi në institucionet europiane është gjithashtu i rëndësishëm kur merren parasysh efektet e anëtarësimit në BE për qytetarët.

Edel Strazimiri / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.