Pse ky vend europian po përballet me ‘ditën e llogarisë’ për çmimet e banesave?!

Çmimet e pronave të Suedisë po përballen me një rënie serioze pasi ish-guvernatori i bankës qendrore të vendit paralajmëroi për nivele të larta të borxhit të familjeve. Çmimet e shtëpive në Suedi janë rritur mjaft gjatë dekadës së fundit. Kjo është nxitur nga normat jashtëzakonisht të ulëta të interesit në një sistem ku rreth gjysma e hipotekave të njerëzve financohen me norma të ndryshueshme dhe shumë nga pjesa tjetër janë me norma fikse afatshkurtra.

Por tani çmimet e pronave po bien. Dhe kjo rënie nuk është befasuese duke pasur parasysh natyrën “jofunksionale” të tregut, sipas Stefan Ingves, i cili drejtoi Riksbank të Suedisë nga 2006 deri në 2022.

Gjatë pandemisë Covid-19, çmimet e banesave në të gjithë Europën vazhduan të rriteshin dhe Suedia nuk ishte përjashtim. Kërkesa për prona u rrit në qiell pasi puna nga shtëpia dhe një preferencë për pushimet shtëpiake i shtynë njerëzit të rrisin hapësirat e tyre. Mesatarisht, çmimet e banesave u rritën deri në 30% në krahasim me nivelin para pandemisë të janarit 2020, sipas Nordea Bank, pasi Riksbank filloi të blejë bono hipotekore, duke u përpjekur të ulë normat dhe duke i shtuar zjarr një tregu tashmë të nxehtë të banesave. Por tani çmimet po bien, në mënyrë dramatike.

Në vitin 2022, banka qendrore e Suedisë ndërmori një cikël agresiv të rritjes së normave të interesit që u përhap në tregun e pronave. Në shkurt, Riksbank sinjalizoi se norma e saj e politikës do të mbetej e pandryshuar në zero dhe parashikoi një rritje eventuale për gjysmën e dytë të 2024. Por në deklaratën e ardhshme të politikës monetare të bankës vetëm tre muaj më vonë, norma u rrit në 0.25%. Normat vazhduan të rriten gjatë gjithë vitit 2022, duke shkuar nga 0.25% në 0.75% në korrik, në 1.75% në shtator dhe 2.5% në nëntor.

Një rritje e mëtejshme e normës së politikës parashikohet për shkurt, me pikë referimi që spekulohet gjerësisht për të arritur në 3%, duke i bërë ekonomistët të parashikojnë një rënie të mëtejshme të çmimeve të pronave. Nordea Bank vlerëson një rënie prej 20% të çmimeve të banesave nga kulmi në nivelin më të ulët. Handelsbanken parashikon gjithashtu një rënie të çmimeve. Instituti Kombëtar i Kërkimeve Ekonomike pret gjithashtu një rënie të mëtejshme në dy muajt e ardhshëm që do të vendoset më vonë gjatë vitit.

Por ka rrezik në rënie për vlerësimin prej 20%, sipas kryeekonomistit të SEB, Jens Magnusson. Suedia nuk është i vetmi vend europian që përjeton një rënie të tregut të pronave pas pandemisë, me disa ekonomistë që parashikojnë një rënie të ngjashme midis 20% dhe 25% në Gjermani. Rënia në treg është një korrigjim që e kthen pronën suedeze në gjendjen e saj para pandemisë, sipas disa ekonomistëve. Por ish-guvernatori i Riksbank sinjalizoi se gungat në tregun e banesave të Suedisë buronin nga çështje më themelore sesa thjesht një luhatje e shkaktuar nga pandemia.

Edel Strazimiri / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.