Barazia gjinore në teknologji – Vetëm në një vend europian janë gratë që udhëheqin

Letonia është vendi që numëron më shumë gra shpikëse në Europë, dhe pse kontinenti i vjetër është shumë prapa vendeve aziatike, ku gratë shpikëse janë një forcë e konsiderueshme. Kimia shquhet si sektori teknologjik në të cilin gratë shpikin më shumë, duke zënë 22 % të patentave.

Historia ka parë që shumë gra të jashtëzakonshme të ndryshojnë jetën tonë me zbulimet e tyre – nga Marie Curie dhe kërkimi i saj pionier mbi radioaktivitetin te roli kryesor i Katalin Karikó në zhvillimin e teknologjisë mRNA të përdorur në vaksinat COVID-19.

Por ndërsa kontributet e grave në shkencë dhe teknologji janë rritur në dekadat e fundit, barazia me burrat është ende larg të qenit realitet.

Shkalla e shpikësve gra (WIR), e cila mat pjesën e grave në mesin e të gjithë shpikësve në aplikimet për patentë në një vit të caktuar, u rrit nga rreth 2 % në fund të viteve 1970 në mbi 13 % në 2019 – ën, sipas raportit të fundit nga Zyra Europiane e Patentave (EPO).

Raporti, i cili shqyrtoi aktivitetin e patentimit në 38 shtete anëtare, zbuloi se disa vende dhe industri europiane po udhëheqin rrugën drejt barazisë më të madhe, por “ekzistojnë ende dëshmi të qarta të një numri vazhdimisht dhe në mënyrë disproporcionale të ulët të grave shpikëse”.

Pavarësisht se disa vende në kontinent tregojnë përparim të jashtëzakonshëm, hendeku midis shpikësve burra dhe gra është më i madh në Europë sesa në pjesë të tjera të botës, veçanërisht kur krahasohet me disa vende aziatike, ku gratë përbëjnë një forcë kryesore për inovacion.

Mesatarja evropiane e WIR (13 %) është mbi atë të Japonisë (9.5 %), por nën atë të Shteteve të Bashkuara të Amerikës (15 %) dhe dukshëm më e ulët se në Kinë (26.8 %) dhe Korenë e Jugut (28.3 %) në 2019 -ën.

Sidoqoftë, kur shqyrtojmë vendet europiane individualisht, disa prej tyre mundin Azinë. Midis 2010 dhe 2019, nivelet më të larta të WIR u regjistruan në Letoni (30.6 %), Portugali (26.8 %), Kroaci (25.8 %), Spanjë (23.2 %) dhe Lituani (21.4 %). Është interesante se shkalla e shpikësit të grave ishte më e ulët në Austri (8 %), Gjermani (10 %) dhe Holandë (11.9 %), edhe pse ato vende janë ndër 10 vendet e para që patentojnë më shumë në EPO.

Kimia shquhet si sektori teknologjik në të cilin gratë shpikin më shumë, duke zënë 22 % të patentave. Kjo është katër herë më shumë se në inxhinierinë mekanike, sektori me WIR më të ulët (5.2 %). Sipas raportit, kjo mund të shpjegohet nga faktorë të ndryshëm, duke filluar nga preferencat arsimore të grave për kiminë dhe shkencat e jetës deri te “kushtet e punës në sektorë të ndryshëm ekonomikë dhe ndikimi i tyre në ekuilibrin punë-familje”. Brenda sektorit të kimisë – fusha e tyre e preferuar e shpikjes – gratë paraqesin më së shumti patenta në bioteknologji dhe farmaceutikë, me një WIR mbi 30 %.

Sipas raportit, pjesëmarrja e ulët e grave në patentim i atribuohet kryesisht faktit se gratë “përballen me përzgjedhje më të ashpër se burrat”, veçanërisht kur ndjekin profesione në shkencë, teknologji, inxhinieri dhe matematikë.

Dorina Kurtaj / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.