Italisë i janë premtuar 200 miliardë euro nga BE – Vendi po përpiqet të gjejë mënyra për të shpenzuar paratë

“Është matematikore. Është shkencore. Disa projekte nuk do të përfundojnë deri në vitin 2026. Me këto fjalë të prera, Ministri i Çështjeve Evropiane të Italisë, Raffaele Fitto, konfirmoi në fund të marsit atë që shumë njerëz në Romë dhe Bruksel e kishin frikë prej muajsh.

Italia me të vërtetë po përpiqet të shpenzojë 191 miliardë euro që siguroi nga Bashkimi Evropian përmes Fondit të Rimëkëmbjes, një program i paprecedentë prej 672 miliardë eurosh i nisur në vitin 2020 për të ndihmuar vendet anëtare të kthehen në rrugën e duhur pas pandemisë COVID-19.

Italia mori pjesën më të madhe të këtyre fondeve, por vendi tani është prapa për shkak të burokracisë së saj ‘elefantike’, burimeve të kufizuara njerëzore dhe një sistemi të përgjithshëm administrativ dhe politik të papërshtatshëm për të menaxhuar një detyrë kaq të madhe.

Një problem i njohur

Edhe pse u raportua gjerësisht nga media dhe mbikëqyrësit e shpenzimeve publike, vështirësitë e Italisë në menaxhimin e burimeve të Fondit të Rimëkëmbjes u bënë të pamohueshme më 27 mars. Pikërisht atëherë Komisioni Evropian vendosi të shtyjë me një muaj disbursimin e këstit të tretë të planit, me vlerë 19 miliardë euro, në mënyrë që të kishte më shumë kohë për të vlerësuar nëse vendi i përmbushi të gjitha kushtet e kërkuara për të zhbllokuar fondet.

Një ditë më pas, Gjykata Kombëtare e Audituesve publikoi raportin e saj të progresit dy-vjetor për “Planin Kombëtar të Rimëkëmbjes dhe Rezistencës” (PNRR), dokument që detajon se si Italia planifikon të shpenzojë fondet e marra nga BE, duke renditur të gjitha reformat dhe investimet e planifikuara.

Sipas raportit, Italia deri më tani ka shpenzuar 23 miliardë euro, pak më shumë se një e treta e 67 miliardë eurove të marra tashmë.

Kjo nuk mjafton: vlerësimet e mëparshme sugjeronin se vendi kishte shpenzuar të paktën 40 miliardë euro deri më tani, dhe Gjykata parashikoi që në fund të vitit, shpenzimet do të mbeten 15 miliardë euro më të ulëta se sa ishte planifikuar fillimisht.

Në fillim të shkurtit, Ministri i Ekonomisë dhe Financave i Italisë, Giancarlo Giorgetti, tha se vendit do t’i duhet një vit shtesë për të shpenzuar të gjitha paratë, duke sugjeruar se duhet të lejohet të ketë deri në vitin 2027 për të përfunduar punimet.

Që nga marrja e detyrës tetorin e kaluar, kryeministrja Giorgia Meloni ka folur për nevojën e rishikimit të PNRR, të trashëguar nga qeveria e mëparshme e udhëhequr nga Mario Draghi, duke pretenduar se normat e larta të inflacionit dhe pasojat e luftës në Ukrainë kanë ndryshuar peizazhin në mënyra të paparashikuara. Ndryshimi i kushteve të PNRR është teknikisht i mundur, por do të kërkonte një raund të ri negociatash me institucionet evropiane.

Burokracia e thyer

Një nga arsyet kryesore të vonesave është makineria burokratike italiane, procedurat famëkeqe të ngadalta dhe komplekse të së cilës janë të papërshtatshme për të menaxhuar një sasi kaq të madhe burimesh në një kohë kaq të shkurtër.

Komunat më të vogla janë veçanërisht duke luftuar për të përmbushur kërkesat e PNRR-së.

“Ekziston një hendek i madh midis qyteteve më të mëdha, të cilat mund të mbështeten në më shumë burime, dhe qyteteve të vogla, zyrat administrative të të cilave shpesh kanë mungesë të personelit dhe nuk kanë aftësitë teknike të nevojshme për të ndjekur projekte komplekse,” Mario Conte, president i degës së Venetos për National. Konfederata e Autoriteteve Lokale (Anci) dhe Kryetari i Bashkisë së Trevisos, i tha Euronews.

Për më tepër, “përveç PNRR-së, bashkitë lokale gjithashtu duhet të marrin pjesë në detyrat e tyre të përditshme, të cilat gjithashtu kërkojnë shumë kohë dhe përpjekje,” shtoi Conte.

Në shumë raste, shuma e fondeve të BE-së të marra nga bashkitë lokale është më e lartë se buxheti mesatar vjetor i tyre. Treviso, për shembull, zakonisht menaxhon 90 milionë euro në vit dhe duhet të marrë gjithsej 104 milionë euro nga PNRR: “Ne në thelb po dyfishojmë buxhetin tonë, por kemi ende të njëjtën sasi njerëzish për ta menaxhuar atë.” tha Conte për Euronews.

Në pamundësi për të vazhduar me afatet e ngushta dhe procedurat burokratike, disa rrethe tashmë kanë vendosur të heqin dorë nga një pjesë e fondeve.

Castenaso, një qytet me 16,000 banorë afër Bolonjës, hodhi poshtë një grant prej 4 milionë euro për të ndërtuar një objekt të ri për sportet. “Kur aplikuam për fondet, nuk kishim një projekt të detajuar”, tha kryetari i bashkisë Castenaso, Carlo Gubellini për Euronews.

“Pasi u përzgjodhëm, ne e studiuam çështjen më thellësisht dhe kuptuam se fondet e alokuara nuk ishin të mjaftueshme dhe se afatet ishin shumë të ngushta. Megjithatë, Castenaso aktualisht është duke ecur përpara me disa projekte të financuara nga PNRR.

Problemet, nga stadiumet te pemët

Përveç vështirësive që hasin bashkitë më të vogla, PNRR e Italisë po merret edhe me probleme teknike në një nivel më të lartë.

Muajin e kaluar, Komisioni Evropian vuri në dyshim vendimin për të ndarë pothuajse 150 milionë euro për dy projekte sportive: rinovimin e stadiumit të futbollit “Artemio Franchi” në Firence, i ndërtuar në vitet 1930 dhe ndërtimin e një qendre të re sportive në Venecia.

Sipas Komisionit, këto projekte nuk do të ndihmonin në përmirësimin e fushave të tyre përkatëse dhe në këtë mënyrë nuk do të përfitonin publikun e gjerë, një kërkesë e domosdoshme për të gjitha nismat e financuara nga paratë evropiane.

Stadiumi i Firences do të kishte 40 mijë vende dhe do të kushtonte 194 milionë euro, prej të cilave 55 milionë pritet të vijnë nga PNRR. Qendra sportive e Venecias do të përfshijë një stadium me 16,000 vende, një arenë për sporte të mbyllura dhe vende të tjera sociale për një kosto totale prej 283 milionë euro, rreth një e treta e të cilave 93.5 milionë euro vijnë nga PNRR.

Këto projekte nuk u përfshinë në versionin origjinal të Planit të paraqitur nga qeveria e Draghit në 2021, por u detajuan në prill 2022 si pjesë e “Planeve të Integruara Urbane”, një listë e ndërhyrjeve specifike që do të kryhen në qytetet më të mëdha të Italisë me burime nga Fondi i Rimëkëmbjes. Për momentin, e ardhmja e dy objekteve sportive në Firence dhe Venecia mbetet e paqartë dhe është e mundur që ato të përjashtohen nga programet e financuara nga BE.

Ndërkohë, Roma dhe Brukseli janë grindur edhe për një çështje tjetër: pemët.

Italia ndau 330 milionë euro për mbjelljen e 6.6 milionë pemëve në 14 qytete deri në vitin 2024 përmes PNRR, me 1.7 milionë deri në fund të vitit 2022. Nisma synon të reduktojë ndotjen e ajrit dhe të përmirësojë zonat e gjelbra në mjediset urbane, por mbjellja e miliona pemëve është duke u dëshmuar se është më e lehtë të thuhet sesa të bëhet.

Në një raport të publikuar muajin e kaluar, Gjykata e Audituesve vërtetoi disa vonesa, duke theksuar se në shumë raste “pemët” nuk ishin pemë reale, por thjesht fara në serra dhe se shumë nga pemët që u mbollën tashmë janë tharë.

Komisioni Evropian aktualisht po mbledh prova të mëtejshme mbi përparimin e Italisë me PNRR-në dhe së shpejti duhet të sigurojë përditësime në lidhje me disbursimin e këstit të tretë të planit.

Ky rast duket se tregon se me sa duket është më e lehtë të marrësh 191 miliardë euro nga Bashkimi Evropian sesa t’i shpenzosh ato.

N.Xh / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.