Vendi më i pasur i Evropës me transport publik falas – A mund të bëjnë të njëjtën gjë edhe vendet e tjera?

Ndërsa vendet kërkojnë të rrisin përdorimin e transportit publik, ekspertët shpjegojnë se përse bërja e autobusëve, tramvajeve dhe trenave pa pagesë mund të mos jetë një ‘shkop magjik’ për të zgjidhur problemin.

Luksemburgu festoi së fundmi tre vjet të transportit publik falas. Dhe, sipas njerëzve që jetojnë atje, ka qenë një sukses i jashtëzakonshëm.

Ndërsa vendet kërkojnë të inkurajojnë qytetarët të heqin dorë nga makinat e tyre për të ulur emetimet e karbonit, a mund të përsëritet suksesi i Luksemburgut në të gjithë Evropën?

“Cilësia e transportit publik duhet të ndryshojë plotësisht,” thotë Zëvendëskryeministri Francois Bausch dhe Ministër i Lëvizjes dhe Punëve Publike dhe i Mbrojtjes i Luksemburgut.

“Nuk ka shkop magjik. Nuk është vetëm një mënyrë transporti që do të zgjidhë të gjitha problemet tona, por në vend të kësaj ne duhet të jemi vërtet multimodalë, duhet t’i përziejmë ato.”

Si e ka transformuar Luksemburgu rrjetin e tij të transportit?

Bausch shpjegon se vendi vendosi ta bëjë transportin publik falas për dy arsye: për t’i dhënë të gjithëve akses të drejtë dhe për të inkurajuar debatin dhe ndërgjegjësimin rreth një dekade ndryshimi në sistemin e tij të lëvizshmërisë.

Në vitin 2013, kur Bausch mori postin e tij për herë të parë, bllokimet e trafikut në orët e pikut ishin një dukuri e përditshme në qendër të qytetit të Luksemburgut. Tani nuk ka asnjë falë rritjes së përdorimit të sistemit të tramvajit dhe një riorganizimi të mënyrës së funksionimit të rrugëve të tij.

Tramvaji ka të drejtë ekskluzive të kalimit dhe ka përparësi në vendkalime, kështu që nuk ngec kurrë në bllokime trafiku. Kjo e kombinuar me faktin se është falas inkurajon më shumë njerëz ta përdorin atë. Bausch e sheh atë si një masë të suksesit të transformimit të transportit të Luksemburgut.

Makinat nuk janë zhdukur plotësisht dhe vendi ende ka pronësinë më të lartë të makinave për familje në Evropë. Rreth 230,000 njerëz kalojnë kufirin për në Luksemburg çdo ditë për punë dhe 75 për qind e këtyre udhëtimeve bëhen me makinë.

“Ju nuk duhet të debatoni kundër diçkaje, por për diçka,” thotë Bausch.

“Unë nuk bëj politika kundër makinave, por për një sistem tjetër lëvizshmërie në të cilin makina ka vendin e saj.”

A do t’i inkurajojë më shumë njerëz ta përdorin transportin publik pa pagesë?

Bërja e transportit publik falas nuk është domosdoshmërisht zgjidhja. Ajo funksionon në një vend të pasur si Luksemburgu, por për të tjerët, qëllimi duhet të jetë ta bëjë atë të lirë, të lehtë për t’u përdorur dhe të aksesueshëm.

 

Një raport i fundit i Greenpeace për transportin publik në të gjithë Evropën thotë se ulja e çmimeve është një nga “mënyrat më të lehta dhe më të shpejta” për të inkurajuar njerëzit që ta përdorin atë. Kostoja duhet të jetë më e ulët se ajo e drejtimit të një makine që kjo të funksionojë.

Dhe transporti publik në Luksemburg nuk është vërtet falas për shumicën e njerëzve.

“Natyrisht që paguhet përmes taksave të përgjithshme dhe duke qenë se njerëzit që paguajnë më shumë taksa në fakt nuk kanë akses të lirë në transport, ata paguajnë në mënyrë indirekte përmes taksave të tyre”, thotë Bausch.

“Por ata që, për shembull, nuk fitojnë asgjë ose shumë pak, janë ata që nuk paguajnë taksa ose shumë pak taksa direkte, ata me të vërtetë e marrin falas.”

Kur bëhet fjalë për uljen e çmimeve, raporti i Greenpeace thekson burime të tjera të mundshme financimi si zhvendosja e parave nga subvencionet e karburanteve fosile, taksat mbi biletat e linjës ajrore ose heqja e TVSH-së nga biletat.

A ka mënyra të tjera për të inkurajuar më shumë përdorimin e transportit publik?

Një faktor tjetër kryesor për t’i bërë njerëzit të ndalojnë përdorimin e makinave të tyre është sa e lehtë është të përdorësh rrjetet e transportit.

“Ju mund ta bëni transportin publik pa pagesë dhe ai mund të dalë nga shinat shumë shpejt pas kësaj, sepse nuk ka asnjë infrastrukturë të lidhur me të,” thotë Herald Ruitjers, drejtor i DG Move, organi i Komisionit Evropian përgjegjës për transportin në BE.

“Nuk ka asnjë biletë të lidhur me të, nuk ka asnjë kombinim midis mënyrave të ndryshme dhe lidhjes midis tyre dhe jush, ju jeni jashtë.”

Transformimi në Luksemburg ka qenë shumë më tepër se transporti falas, thotë Bausch. Gjatë viteve të fundit, vendi ka investuar rreth 500 € për qytetar në vit në modernizimin dhe zgjerimin e rrjetit hekurudhor, për shembull.

“Ne investojmë katër, pesë, gjashtë herë më shumë në rrjet, në cilësinë e rrjetit hekurudhor se të gjitha vendet e tjera evropiane. Dhe padyshim, ne kemi reformuar plotësisht edhe sistemin e autobusëve, autobusët kombëtarë që kemi.”

“Nëse doni që njerëzit të ndryshojnë zakonet e tyre, duhet të siguroheni që alternativa të funksionojë në të vërtetë,” shton ai.

Pse duhet të kalojmë në transportin publik në vend të makinave?

Pavarësisht nëse është pa pagesë apo jo, qëllimi kryesor është që më shumë njerëz të përdorin transportin publik. Por pse, nëse e ardhmja janë makinat elektrike?

“Transporti publik është shumë herë më efikas se transporti individual,” shpjegon Ruitjers.

“Makinat individuale konsumojnë, për shembull, rreth shtatë herë më shumë energji elektrike. Tani po flas për makina elektrike për të ardhmen sesa, për shembull, për një tren, një tramvaj ose një metro.”

Ai thotë se kjo do të thotë se edhe në të ardhmen kur të kemi dekarbonizuar plotësisht, do të duhet të mbështetemi në transportin publik për kapacitet dhe efiçencë të energjisë.

“Për të gjetur një ekuilibër midis asaj që na nevojitet për të pasur një planet të jetueshëm dhe asaj që nevojitet për të siguruar gjithashtu që kjo mund të jetë diçka që, do të thoja, është e përballueshme shoqërisht për të gjithë,” përfundon Ruitjers.

N.Xh / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.