A do të sjellë taksa minimale qindra miliarda të ardhura dhe do t’i japë fund konkurrencës tatimore?

Zbatimi i taksës minimale globale po afrohet dhe qeveritë dhe bizneset kanë filluar ta shohin atë siç është: një premtim i dobët, nëse jo bosh. Duke filluar nga 1 janari, disa dhjetëra juridiksione do të fillojnë të vendosin taksa shtesë për kompanitë e mëdha shumëkombëshe që paguajnë një normë tatimore efektive prej më pak se 15%.

Por a do të rrisë protokolli i ri të ardhurat e parashikuara dhe a do të zhdukë konkurrencën tatimore? Përkrahësit e kanë pohuar me besim se do të jetë, por kjo është paksa si banorët e qytetit në përrallën popullore, “Rrobat e reja të perandorit”, që nuk duan të vënë në dukje të vërtetën. Një vlerësim i sinqertë sugjeron se ky perandor nuk ka rroba, taksa minimale globale as nuk do të rrisë të ardhurat e pritshme dhe as nuk do të zhdukë konkurrencën tatimore.

Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik (OECD), e cila udhëhoqi negociatat në këtë projekt, vlerëson se do të mbledhë deri në 220 miliardë dollarë (201 miliardë euro) çdo vit në të gjithë globin. Vlerësime të tilla janë të mbushura me paqartësi; edhe Komiteti i Përbashkët për Tatimet (JCT) i Kongresit të SHBA nuk është i sigurt se sa të ardhura mund të grumbullohen në Thesarin e SHBA nëse rregullat miratohen në SHBA dhe gjetkë.

Vlerësimet e JCT variojnë në mënyrë drastike nga një reduktim prej 122 miliardë dollarësh (111,5 miliardë euro) në një shtesë të mundshme prej 236,5 miliardë dollarësh (216,2 miliardë euro) gjatë 10 viteve. Vlerësimet e vetë Fondacionit të Taksave për ndryshimin e rregullave të SHBA-së për të përputhur me taksën minimale tregojnë rreziqe të konsiderueshme për bazën tatimore të SHBA.

Legjislacioni amerikan nuk shihet askund që kur u përpoq për herë të fundit në vitin 2021 dhe disa juridiksione, përfshirë Zvicrën, po shqyrtojnë një zbatim të vonuar. Dhe ndërsa disa vende si Spanja dhe Polonia patën zgjedhje në 2023 që vonuan aftësinë e tyre për t’u përgatitur për të zbatuar rregullat, vendet e tjera në Afrikë dhe Amerikën e Jugut thjesht hezitojnë të zbatojnë legjislacionin.

Për vendet që përpiqen të çojnë përpara legjislacionin, ka shumë sfida. Sipas zyrtarit të Bashkimit Europian, Benjamin Angel, qeveritë ngritën më shumë se 400 pyetje të ndryshme për të sqaruar se si mund të funksionojnë rregullat për 27 shtetet anëtare. Sa i përket të ardhurave, disa vende të tjera kanë gjeneruar gjithashtu vlerësime, me të ardhurat e kombinuara nga nëntë vende evropiane që dalin në më pak se 10 miliardë dollarë në vit (9.1 miliardë euro). Ka një rrugë të gjatë për të bërë për të arritur numrin prej 220 miliardë dollarësh të OECD-së. Megjithatë, të ardhurat janë vetëm një pjesë e fanfares së supozuar.

Shpesh, kur të ardhurat shtesë tatimore janë të disponueshme, njerëzit presin që ato të kanalizohen në infrastrukturën publike ose shërbime si arsimi ose kujdesi shëndetësor. Ndërsa kjo mund të jetë rasti për disa nga të ardhurat e ngritura nga taksa minimale, një skenar më shqetësues ka të ngjarë të shpaloset. Ndërsa rregullat vendosin një barrë të re tatimore për kompanitë me norma të ulëta tatimore efektive, ato gjithashtu u japin qeverive liri veprimi për të ofruar mbështetje për kompanitë.

Dy kompani në situata të ngjashme mund të përballen me ndikime shumë të ndryshme nën tatimin minimal ndërsa marrin të njëjtën vlerë monetare në mbështetje fiskale nga qeveritë. Një kompani që merr një kredi tatimore standarde mund të shohë një rimbushje, ndërsa një kompani që merr të njëjtën shumë ose në një grant ose një kredi tatimore të rimbursueshme do të ishte në një rrezik më të ulët për t’u përballur me një rimbushje.

Qeveritë e zgjuara (dhe përbërësit e tyre në sektorin privat) mund të bashkëpunojnë për të siguruar që përfitimet fiskale të jenë të dizajnuara për të minimizuar gjasat e rimbushjeve, të gjitha duke luajtur brenda rregullave të reja. Shumë të ardhura nga rimbushjet do të kanalizohen në regjimet e reja të subvencioneve. Dizajni i errët i taksës minimale do të çojë kështu në subvencione shtesë të errëta, forma më të shëmtuara të konkurrencës tatimore.

Vendet duhet të shikojnë në vend të tyre politika parimore që mbështesin investimet kapitale, punëtorët dhe rritjen ekonomike. Këto përfshijnë shpenzime të plota për investime kapitale (si Mbretëria e Bashkuar që kohët e fundit u bë e përhershme për impiantet dhe pajisjet) dhe barrë më të ulët tatimore për punëtorët. Pra, a do të rrisë taksa minimale qindra miliarda të ardhura dhe do t’i japë fund konkurrencës tatimore? Në rastin më të mirë, është e pasigurt; në rastin më të keq, nuk ka gjasa.

Edel Strazimiri / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.