E vërteta rreth teoremës së Pitagorës (e cila nuk u zbulua nga Pitagora)!

Kush e zbuloi teoremën e Pitagorës? “Pitagora, secili prej nesh do të thoshte…”. Megjithatë, një zbulim i kohëve të fundit sugjeron se teorema mund të jetë rasti më i vjetër i njohur i plagjiaturës në botë, edhe nëse askush nuk dëshiron të akuzojë filozofin grek se ka dashur ta bëjë atë qëllimisht. Në fakt, ajo i atribuohet Pitagorës për krijimin matematikor që ndihmon në gjetjen e dimensioneve të një ane që mungon të një trekëndëshi kënddrejtë. Por vitet e fundit një matematikan ka zbuluar ekzistencën e një tablete të lashtë babilonase që daton 1000 vjet përpara lindjes së Pitagorës, e cila vërteton, pa asnjë dyshim, këtë teoremë.

Dëshmia është e gdhendur në tabelën prej balte të etiketuar YBC 7289, e cila u punua midis 1800 dhe 1600 pes, e cila u gjet në Mesopotaminë jugore dhe tani ndodhet në Universitetin e Yale. Në të duket qartë një drejtkëndësh dhe një diagonale që formon dy trekëndësha kënddrejtë dhe një seri numrash të interpretuar shpjegojnë se si të llogaritet gjatësia e vetë diagonales.

Pse atëherë zbulimi i atribuohet filozofit grek? Ekspertët besojnë se filozofi mund të ketë dëgjuar për teoremën dhe se duke e bërë të tijën dhe duke e studiuar siç duhet, e bëri atë kaq të njohur sa u bë “teorema e Pitagorës”.

Legjenda thotë se Pitagora zbuloi teoremën e tij në një dhomë të një pallati: ai ishte i mërzitur dhe kështu vëmendja e tij u kap nga pllakat prej guri katrore në dysheme. Vëzhgimi i tyre me kujdes e bëri atë të imagjinonte ekzistencën e trekëndëshave kënddrejtë brenda secilit prej tyre dhe me aftësitë e tij matematikore absolutisht të pamohueshme, ai kuptoi se sipërfaqja e katrorëve në anët e trekëndëshit ishte e barabartë me sipërfaqen e katrorit të ndërtuar në hipotenuzë.

Tani matematikani Bruce Ratner, i Universitetit Rutgers, i cili kreu studimin dhe që kishte botuar studimin në Journal of Targeting, Measurement and Analysis for Marketing disa vite më parë, por që deri më tani mbeti i panjohur për shumicën, shpjegon: «Ekzistojnë prova të pakundërshtueshme të gdhendura në një pllakë balte se teorema e Pitagorës u vërtetua 1000 vjet përpara se të lindte Pitagora.”

Tableta në fjalë tregon një seri prerjesh të dukshme, të cilat përveç drejtkëndëshit dhe diagonales që formon dy trekëndësha kënddrejtë, paraqesin shenja të shumta. Ratner i interpretoi dhe ata rezultojnë të jenë numra. Duke i transportuar këto vlera nga baza 60 – sistemi i numërimit i përdorur nga babilonasit e lashtë, i cili përdor 60 si bazë në vend të bazës më të zakonshme 10 që përdorim në jetën e përditshme – ai ishte në gjendje të përcaktojë se tableta provonte teoremën pa asnjë hije dyshimi.

I njëjti kërkim i lejoi Ratnerit të konfirmonte se babilonasit dinin gjithashtu të llogarisnin rrënjën katrore të një numri me saktësi të jashtëzakonshme.

Edel Strazimiri / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.