Normat e interesit në SHBA dhe Eurozonë – Rritja më e vogël se ajo e nevojshme do të dështojë në zbutjen e inflacionit

Krizat e njëpasnjëshme, nga pandemia në atë energjetike, kanë lënë gjurmët e tyre negative në zinxhirin global të prodhimit, rrjetet e furnizimit, konsumin, kushtet e punës dhe të ardhurat e kompanive dhe individëve. Më pas erdhi inflacioni. Efektet e tij përshkojnë të gjithë strukturën e ekonomisë dhe shoqërisë. Më të rrezikuarit janë grupet me të ardhura më të pakta. Rritja e çmimeve i varfëron ata menjëherë, me kohëzgjatje dhe perspektiva të kufizuara për të rikuperuar të ardhurat e tyre.

Këto kushte aktivizuan veprimet e bankave qendrore. Së pari, bankierët qendrorë perëndimorë dërguan një mesazh, duke i siguruar qytetarët se kanë mjetet e duhura të politikës monetare për të zbutur inflacionin. Por, përdorimi i këtyre mjeteve është pothuajse gjithmonë më kompleks sesa përshkruhet në tekstet e ekonomisë dhe shpesh rezulton të jetë më pak efektiv dhe i pasigurt në rezultatet e tij. Politika e normave të interesit bazohet në një numër supozimesh.

Për këtë arsye, janë zhvilluar modele që synojnë të përcaktojnë kohën, shtrirjen dhe kohëzgjatjen e rritjes dhe uljes së normave të interesit. Dështimi i modeleve mund të jetë po aq katastrofik sa inflacioni, nëse një rritje më e madhe nga sa duhet në normat e interesit çon në recesion dhe rritje të papunësisë, pra stagflacion.

E kundërta është gjithashtu e dëmshme. Rritja më e vogël se ajo e nevojshme do të dështojë në zbutjen e inflacionit, i cili mund të ndodhë, me gjithçka që nënkupton për ekonominë dhe shoqërinë. Përtej dhe mbi këto balanca delikate, qëndron edhe faktori i paqëndrueshëm i politikës fiskale. Ajo që duket e saktë mund të rezultojë fatale. Një politikë ekspansioniste “jashtë kontrollit” në formën e subvencioneve ruan një kërkesë të rritur artificialisht,

Rritja më e shpejtë dhe më agresive e normave të interesit nga Fed në krahasim me BQE-në i atribuohet kushteve të ndryshme që karakterizojnë çdo ekonomi. Në këtë rast të veçantë, fakti që paketat e subvencioneve në Shtetet e Bashkuara gjatë pandemisë ishin tepër bujare në krahasim me ato në Eurozonë, ndikuan në ruajtjen e një kërkese fiktive të lartë. Fed u akuzua se nuk reagoi shpejt dhe me vendosmëri për të frenuar presionet e mundshme inflacioniste. Kur më në fund u bind, nuk i mbeti gjë tjetër veçse të godiste fort dhe me vendosmëri absolute.

BQE, nga ana tjetër, duke pasur parasysh se lehtësimi fiskal gjatë pandemisë mbeti në nivele të kontrolluara, u tregua më e kujdesshme në ndjekjen e një politike monetare më agresive.

Kriza energjetike nxiti presione inflacioniste më pak në Amerikë sesa në Eurozonë (për vitin 2022 inflacioni është respektivisht në 7.5% dhe 10%). Për më tepër, shkalla më e lartë e varësisë së ekonomive europiane nga furnizuesit e jashtëm dhe konkurrenca joformale midis vendeve për të siguruar ofrues, rrisin pasigurinë, e cila reflektohet në çmimet e produkteve dhe shërbimeve.

Në të kundërt, Shtetet e Bashkuara kanë rrjete të mjaftueshme prodhimi dhe shpërndarjeje, të paprekura nga lufta në Ukrainë, duke rezultuar në funksionimin e rregullt të tregut të energjisë. Dy faktorë të tjerë janë gjithashtu të ndryshëm. Edhe para krizës energjetike, papunësia në Eurozonë ishte dy herë më e lartë se në Amerikë (6.7% dhe 3.5% respektivisht). Po aq i rëndësishëm është fakti se kërkesa ishte dhe mbetet më e lartë në Amerikë, ndërsa në Europë ka një rënie të ndjeshme, veçanërisht pas fillimit të luftës në Ukrainë dhe krizës energjetike. Ndryshe nga periudha e pandemisë, paketat e subvencioneve në Eurozonë për shkak të krizës energjetike janë proporcionalisht shumë më të mëdha se në SHBA. Kjo në vetvete ndikon në “cilësinë” e kërkesës mes dy ekonomive. Kur kërkesa bazohet në të ardhurat reale.

BQE ka rritur normat e interesit në 1.75% deri më tani dhe ekspertët parashikojnë një rritje prej 0.75% në ditët në vijim. Fed ka rritur tashmë normat e interesit në 3.25%, me parashikime për një rritje të mëtejshme prej 0.75% në fillim të nëntorit. Për vitin 2023 parashikohet një normë afër 4.6%. Natyrisht, faktorë të ndryshëm luhatës mund të ndikojnë në përzierjen e politikave që çdo bankë qendrore ka adoptuar bazuar në të dhënat aktuale. Vlerësimet e fundit tregojnë se në SHBA inflacioni tashmë ka arritur kulmin, ndërsa në Eurozonë recesioni tashmë është i pashmangshëm.

Së fundi, të gjitha tregimet e mira kanë një epitaf. Bankierët qendrorë kanë mënyrën e tyre të shprehjes. Kryetari i Fed-it, Jerome Powell, paralajmëroi se drejtimi i politikës monetare “përfshin dhimbje”. Politikëbërësit do të bënin mirë të mbanin mend thënien e Aristotelit: “Pas çdo dhimbjeje qëndron një gabim”.

SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.