SHBA nuk është i vetmi vend me një tavan borxhi. Ja se si Danimarka po shmang dramën!

Një përplasje mes Shtëpisë së Bardhë dhe republikanëve të Kongresit për rritjen e tavanit të borxhit të SHBA-së e ka shtyrë ekonominë më të madhe në botë në prag të mospagimit të faturave të saj. Kjo nuk është hera e parë që mekanizmi i mëparshëm procedural ka shkaktuar trazira në Uashington. Megjithatë, në Danimarkë, e vetmja demokraci tjetër me një lloj të ngjashëm tavani nominal të borxhit, fenomeni mezi duket se ekziston.

SHBA-ja do të falimentojë faturat e saj për herë të parë ndonjëherë, nëse demokratët dhe republikanët nuk janë në gjendje të thyejnë ngërçin deri më 1 qershor. Kjo ka të ngjarë të ketë pasoja serioze ekonomike, duke përfshirë një recesion, humbje masive federale të vendeve të punës dhe një kolaps të tregut global të aksioneve.

Kufiri u ngrit pa kushte nga Dhoma e Përfaqësuesve e udhëhequr nga Demokratët tre herë nën administratën e ish-presidentit republikan Donald Trump, por historia tani po përsëritet. Ndërsa kufiri i borxhit të SHBA-së kufizon huamarrjen e qeverisë në një shifër të caktuar, shumica e ekonomive të tjera vendosin kufijtë e borxhit si përqindje e PBB-së.

Për shembull, vendet që janë pjesë e Bashkimit Europian, sipas rregullave të përcaktuara në Traktatin e Mastrihtit, zotohen të mbajnë borxhin e tyre publik nën 60% të PBB-së dhe të mbajnë një deficit buxhetor vjetor prej më pak se 3%. Danimarka është i vetmi komb tjetër demokratik në botë me një kufi borxhi të vendosur në një shifër nominale fikse, megjithatë ajo kurrë nuk prodhon të njëjtat trazira politike dhe ekonomike. Në fakt, pothuajse as që flitet për këtë.

Kjo është kryesisht për shkak se tavani i borxhit danez ishte projektuar të ishte një dispozitë sintetike kushtetuese dhe ishte vendosur aq e lartë sa nuk do të bëhej kurrë elementi i negociatave politike që ka në SHBA, pasi nevojat e qeverisë për huamarrje janë vazhdimisht kundër tij.

Tavani i borxhit danez, ose “gældsloft”, u zbatua si një kërkesë kushtetuese në 1993 pas një ristrukturimi të qeverisë së vendit dhe u vendos në 950 miliardë korona daneze (137.5 miliardë dollarë). Politikanët danezë e konsiderojnë më shumë një formalitet, kryesisht për të siguruar parlamentin dhe publikun se qeveria e ditës nuk mund të jetë mashtruese.

Danimarka ka një suficit buxhetor dhe ka parë rënie të konsiderueshme të borxhit të saj gjatë dekadës së fundit. Borxhi kombëtar ndaj PBB-së ra në mënyrë të qëndrueshme deri në një rritje në vitin 2020 të shkaktuar nga pandemia Covid-19 dhe ra përsëri në pak më shumë se 30% të PBB-së deri në fund të 2022.

Ndërsa politikanët danezë në të gjithë bollëkun e partive politike të vendit kanë një spektër shumë të gjerë pikëpamjesh mbi politikën fiskale, ndryshimi kryesor është se forumi për diskutimin e tyre kufizohet në buxhetin vjetor. Prandaj, funksionet e tjera të qeverisë nuk mund të mbahen peng nga kërkesat fiskale të partive opozitare.

Edel Strazimiri / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.