Flaka e përjetshme: Si u bë ky qytet ‘Toka e Zjarrit’?!

Zjarri që ‘digjte për 4000 vjet dhe nuk u shua kurrë’!

Flakët e larta kërcejnë të ‘shqetësuara’ në një shtrirje prej 10 metrash të kodrës, duke e bërë një ditë të nxehtë edhe më të nxehtë. Ky është Yanar Dag që do të thotë “shpi mali i djegur” në gadishullin Absheron të Azerbajxhanit.

Një efekt anësor i rezervave të shumta të gazit natyror të vendit, të cilat ndonjëherë rrjedhin në sipërfaqe, Yanar Dag është një nga disa zjarre që ndodhin spontanisht që ka magjepsur dhe frikësuar udhëtarët në Azerbajxhan gjatë mijëvjeçarëve.

Eksploruesi venecian Marco Polo shkroi për fenomenet misterioze kur kaloi nëpër vend në shekullin e 13-të. Tregtarë të tjerë të Rrugës së Mëndafshit sollën lajme për flakët ndërsa do të udhëtonin në vende të tjera. Kjo është arsyeja pse vendi e fitoi emrin “toka e zjarrit”.

Zjarret e tilla dikur ishin të shumta në Azerbajxhan, por për shkak se ato çuan në një ulje të presionit të gazit nën tokë, duke ndërhyrë në nxjerrjen komerciale të gazit, shumica janë shuar. Yanar Dag është një nga shembujt e paktë të mbetur dhe ndoshta më mbresëlënës.

Në një kohë ata luajtën një rol kyç në fenë e lashtë Zoroastrian, e cila u themelua në Iran dhe lulëzoi në Azerbajxhan në mijëvjeçarin e parë para Krishtit. Për Zoroastrianët, zjarri është një lidhje midis njerëzve dhe botës së mbinatyrshme dhe një medium përmes të cilit mund të fitohet depërtimi dhe mençuria shpirtërore. Është pastruese, e qëndrueshme dhe një pjesë jetike e adhurimit.

Sot, shumica e vizitorëve që mbërrijnë në qendrën e vizitorëve të paharrueshëm Yanar Dag vijnë për spektakël dhe jo për përmbushje fetare. Përvoja është më mbresëlënëse gjatë natës, ose në dimër. Kur bie bora, thekonet treten në ajër pa prekur asnjëherë tokën.

Pavarësisht nga lashtësia e pretenduar e flakëve të Yanar Dag, disa argumentojnë se ky zjarr i veçantë mund të jetë ndezur vetëm në vitet 1950, është një makinë e gjatë 30 minuta në veri nga qendra e Baku vetëm për ta parë atë. Qendra ofron vetëm një kafene të vogël dhe nuk ka shumë në zonë.

I ndërtuar si një bujtinë udhëtarësh në stilin e karvanserait, kompleksi ka një oborr të rrethuar me mure të rrethuar nga 24 qeli dhe dhoma.  Këto përdoreshin në mënyra të ndryshme nga pelegrinët, tregtarët kalimtarë (dhurimet e të cilëve ishin një burim jetik i të ardhurave) dhe asketët rezidentë, disa prej të cilëve iu nënshtruan sprovave të tilla si shtrirja në gëlqere kaustike, veshja e zinxhirëve të rëndë ose mbajtja e një krahu në një pozicion për vite me rradhë.

Tempulli ra jashtë përdorimit si një vend adhurimi në fund të shekullit të 19-të, në një kohë kur zhvillimi i fushave të naftës përreth nënkuptonte se nderimi i Mamonit po fitonte një fuqi më të madhe. Kompleksi u bë muze në vitin 1975, u nominua si një sit i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s në vitin 1998 dhe sot mirëpret rreth 15,000 vizitorë në vit.

Edel Strazimiri / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.