Zvogëlimi i rezervave të Europës paralajmëron probleme ekonomike!

Eurozona është një përrallë e dy normave të interesit: atë zyrtare të vendosur nga banka qendrore dhe ato të fituara nga kompanitë dhe individët nga investimet e tyre. E para është në nivele rekord për të ftohur ekonominë dhe për të frenuar inflacionin. Kjo ka rritur të ardhurat e sektorit privat nga interesi, duke mbështetur rritjen. Ndërsa më shumë borxhe vijnë për rifinancim vitin e ardhshëm, megjithatë, ekonomia mund të jetë më e keqe se sa pritej.

Qytetarët dhe korporatat europiane kanë mbajtur në heshtje para në asete financiare që nga kriza ekonomike e vitit 2008. Në tremujorin e parë të vitit 2009, kompanitë e eurozonës, duke përjashtuar bankat dhe siguruesit, zotëronin asete financiare prej 15 trilion euro (16 trilion dollarë), sipas të dhënave të BQE. Deri në tremujorin e dytë të këtij viti, kjo shifër ishte rritur në një rekord prej 34 trilion euro. Gjatë të njëjtës periudhë, vlera totale e aseteve të familjeve, përfshirë depozitat, monedhat dhe aksionet, u rrit nga 17 trilion euro në 29 trilion euro.

Të dy grupet akumuluan investime në vitet pas krizës, por epoka tragjike e pandemisë e përshpejtoi këtë prirje, falë stimujve fiskal dhe ndihmave të qeverisë për familjet dhe firmat. Bilanci i fortë i sektorit privat ka kundërshtuar përpjekjet e BQE-së për të ulur inflacionin e lartë. Edhe pse banka qendrore ngriti normën e saj bazë nga minus 0.50% në korrik 2022 në një rekord prej 4% në pak më shumë se një vit, ekonomia e eurozonës u tregua elastike, duke u rritur me 3.4% vitin e kaluar. Megjithëse stafi i BQE-së pret që rritja të tkurret në 0.7% këtë vit, kjo është ende më e mirë se recesioni që parashikuan më parë shumë ekonomistë.

Familjet kanë paguar 46 miliardë euro interes për huamarrjet e tyre në tre muajt deri në qershor, më shumë se katër herë më shumë se niveli në fillim të vitit 2022, tregojnë të dhënat e BQE. Por interesi që ata fituan për asetet e tyre u rrit nga 16 miliardë euro në 66 miliardë euro në të njëjtën periudhë. Të ardhurat neto nga interesi janë më të lartat në 14 vjet, sipas Mathieu Savary nga BCA Research.

Të ardhurat e papritura për familjet reflektojnë përbërjen e bilanceve të tyre. Gati 36% e aseteve të qytetarëve ishin në valuta dhe depozita bankare, të cilat priren t’i përgjigjen shpejt ndryshimeve të normës, ndërkohë që pothuajse të gjitha detyrimet e tyre ishin në formën e kredive si hipotekat, të cilat priren të kenë norma interesi fikse për një kohë.

Në të kundërt, kompanitë jofinanciare nxjerrin pjesën më të madhe të financimit të tyre nga huatë bankare afatshkurtra, gati 80% e tyre kanë një maturim më të vogël se një vit, sipas Oxford Economics. Si rezultat, interesi neto i firmave të eurozonës ishte negativ në 19 miliardë euro në tremujorin e dytë të 2023. Megjithatë, kompanitë dhe familjet kanë grumbulluar 6 miliardë euro interes neto që nga viti 2020 dhe janë ende marrës neto të pagesave të interesit prej rreth 660 milionë. euro në qershor të këtij viti.

Këto përfitime financiare mund të kenë ndihmuar rritjen e eurozonës. Shpenzimet e konsumatorit privat, të cilat përbëjnë rreth gjysmën e PBB-së së bllokut, u rritën me më shumë se 4% në vit si në 2021 ashtu edhe në 2022, sipas Fondit Monetar Ndërkombëtar, shumë mbi mesataren afatgjatë prej 1%. Formimi i kapitalit fiks bruto, një masë e investimeve të korporatave që përbën rreth një të katërtën e PBB-së së eurozonës, gjithashtu u rrit shumë më shpejt se zakonisht në 2021 dhe 2022.

Disa vende dhe kompani ishin përfituese të mëdha. Merrni Francën, ku aktivet financiare të familjeve janë 245% të PBB-së, ndërsa detyrimet arrijnë vetëm 76% të prodhimit ekonomik. Ose shikoni gjigantin e naftës Shell, i cili pa paratë e gatshme dhe investimet e tij afatshkurtra të rriten nga 18 miliardë dollarë në 2019 në 40 miliardë dollarë në 2022, të ndihmuar nga rigjallërimi i çmimeve të naftës së papërpunuar, sipas të dhënave të LSEG.

Por ndërsa normat më të larta bien, individët dhe kompanitë mund të duhet të shtrëngojnë rripat e tyre. Firmat do të jenë të parat që do të marrin fatura më të larta interesi. Sipas S&P Global Ratings, gati 45% e të gjithë 1.4 trilion eurove që i detyrohen kompanive evropiane të nivelit të investimeve vijnë në 2024 dhe 2025. 700 miliardë euro të tjera maturohen në vitin 2026. Do të rivendoset me ritme më të larta. Pagesat e interesit për obligacionet dhe huatë e papaguara të kompanive janë rritur tashmë nga 1.1% e PBB-së nominale në 2021 në 1.6% në 2022. Oxford Economics vlerëson se shifra do të arrijë në 2.8% këtë vit dhe 3.1% në 2024.

Pronarët e shtëpive me kredi hipotekore, të cilat përbëjnë rreth 27% të familjeve të zonës euro, ende nuk e kanë ndjerë barrën e normave më të larta. Kjo për shkak se, vitet e fundit, më shumë se gjysma e të gjitha kredive të reja për banesa kishin norma fikse për 10 vjet. Një dekadë më parë, kjo shifër ishte më pak se një e treta. Shtoni llojet e tjera të kredisë dhe gati 45% e të gjitha kredive konsumatore në eurozonë kanë norma interesi fikse për pesë vjet ose më shumë, sipas të dhënave të Oxford Economics.

Si rezultat, pagesat për të gjitha kreditë e tepruara do të rriten me një 0.3 pikë përqindjeje relativisht të vogël të PBB-së këtë vit dhe vitin e ardhshëm. Goditja do të jetë më e madhe në vendet me më shumë kredi me norma të ndryshueshme, si Spanja dhe Italia, dhe pothuajse e papërfillshme në si Franca dhe Gjermania, ku normat fikse janë normë. Por ndërsa hipotekat kthehen në norma më të larta, fatura e ripagimit për familjet do të rritet nga 463 miliardë euro në 2024 në një kulm prej gati 600 miliardë euro në 2026, sipas BCA Research.

Në përgjithësi, kompanitë dhe familjet europiane ka të ngjarë të paguajnë më shumë interes për kredi sesa të ardhurat që marrin nga investimet. Kjo, nga ana tjetër, mund të dëmtojë rritjen evropiane. E shoqëruar me dobësinë e tregjeve tradicionale të eksportit si Shtetet e Bashkuara, Britaninë e Madhe dhe Kina, dhe shtrëngimet fiskale nga qeveritë pas stimulit të viteve të fundit, kjo rrit rrezikun e një tkurrjeje në zonën e euros në vitin 2024. Disa tregues të recesionit janë ndezur në të kuqe, nga një rënie në aktivitetin e prodhimit dhe shërbimeve në kërkesën anemike.

Çuditërisht, një rënie nuk duket më në radarët e parashikuesve. BQE pret që rritja të përshpejtohet në 1% vitin e ardhshëm, ndërsa FMN-ja po pret një zgjerim prej 1.2%. Ekonomia e bllokut ka rezultuar jashtëzakonisht elastike, por rrëshqitjet e bilanceve të korporatave dhe individuale sugjerojnë që tamponët kundër një recesioni po gërryejnë me shpejtësi.

Edel Strazimiri / SCAN

Material i përgatitur nga portali SCAN TV.
Ripublikimi mund të bëhet vetëm kundrejt citimit të autorësisë dhe burimit origjinal.